पाचन प्रणाली जीवले खाना खाने र पचाउने क्रियासँग सम्बन्धित प्रणाली हो । खाना मुखमा प्रवेश गर्दछ र ग्यास्ट्रोइन्टेस्टाइनल (जीआई ट्रयाक्ट) को खाली खाली अङ्गहरूबाट गुदामा जान्छ । कलेजो, प्यान्क्रियाज र पित्ताशय पचाउने पाचन प्रणालीको ठोस अङ्गहरू हुन् ।
पाचन प्रणाली शरीरलाई खाना पचाउन मद्दत गर्दछ । तर यसको ख्याल नगर्दा मानिसहरू पेट खराब हुने, ग्यास भरिने, छातीमा जलन हुने, वाकवाकी लाग्ने, कब्जियत वा पखाला जस्ता पाचन समस्याबाट पीडित हुन्छन् ।
सामान्यतया, यी समस्याहरू घरेलु उपचारहरू प्रयोग गरेर निको पार्न सकिन्छ । तर यदि यी लक्षणहरू दोहोर्याउन थाले भने, त्यसमा गम्भीर ध्यान दिन आवश्यक छ ।
पाचन प्रणालीमा समस्या आउँदा ग्यास्ट्रोइसोफेजल रिफ्लक्स रोग, दीर्घकालीन झाडापखाला, ग्यास्ट्रोएन्टेराइटिस र अल्सर जस्ता पाचन समस्या गम्भीर समस्या हुनसक्ने स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् । जसको समयमै निदान गरी उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ । खानपान र जीवनशैली राम्रो पाचन स्वास्थ्य कायम राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने मानिन्छ । यस्तोमा पाचन प्रणाली बलियो बनाउने उपायहरू जान्नुहोस् ।
आहारमा फाइबरको मात्रा बढाउने
पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ राख्न फाइबरयुक्त खानेकुराको सेवन गर्न आवश्यक छ । घुलनशील फाइबरले पानीलाई अवशोषित गर्छ । र आन्द्राको चाललाई सहज बनाउन मद्दत गर्छ । आहार मार्फत फाइबर प्राप्त गर्ने कुरालाई ध्यान दिन महत्त्वपूर्ण छ । जौ, सम्पूर्ण अन्न, नट र बीउ अघुलनशील फाइबरमा धनी छन् । यसबाहेक फलफूल र तरकारीमा घुलनशील र अघुलनशील फाइबर दुवै प्रशस्त मात्रामा हुने भएकाले त्यसलाई आहारको हिस्सा बनाउनु पर्छ ।
शरीरलाई शीतल राख्ने
कम मात्रामा पानी पिउनु कब्जियतको समस्याको सामान्य कारण हो । अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार शरीरलाई स्वस्थ राख्न हामी सबैले दैनिक कम्तीमा ३–४ लिटर पानी पिउनु जरुरी छ । पानी पिउनाले शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्छ र शरीरबाट अतिरिक्त सोडियम पनि निकाल्छ । जसले रक्तचाप नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्दछ ।
तनाव व्यवस्थापन गर्ने
तनावले पाचन प्रणालीमा पनि नकारात्मक असर पार्न सक्छ । स्वास्थ्य विज्ञहरू भन्छन्, तनाव हार्मोनले पाचन स्वास्थ्यमा सीधा असर गर्छ । जसले खानाको पाचनमा समस्या ल्याउन सक्छ । यदि धेरै तनाव लिनुभयो भने, यसले पेटको अल्सर, पखाला, कब्जियत र आईबीएस जस्ता रोगहरू विकास गर्ने जोखिममा बढ्छ । त्यस कारण तनाव नियन्त्रण गर्न धेरै महत्त्वपूर्ण छ ।
स्वस्थ बोसो
राम्रो पाचनका लागि शरीरलाई पर्याप्त मात्रामा बोसो चाहिन्छ । फ्याटले खाना पछि पेट भरिएको महसुस गर्न मद्दत गर्दछ । भिटामिन ए, डी, ई र के जस्ता पोषक तत्त्वहरूको उचित अवशोषणका लागि आवश्यक छ । तर, यसका लागि ती चिजहरू मात्रै सेवन गर्नुपर्छ जसमा प्रचुर मात्रामा बोसो स्वस्थ हुन्छ । केही अध्ययनहरूले सुझाव दिन्छ कि ओमेगा–३, फ्याटी एसिडले अल्सरेटिभ कोलाइटिस जस्ता आन्द्रा रोगहरू निको पार्न मद्दत गर्न सक्छ ।
–एजेन्सीको सहयोगमा
