फलफूल प्रकृतिको उपहार हो । जसले हामीलाई हाम्रो शरीर, स्वास्थ्य, छाला र दिमागलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्दछ । त्यसैले धेरैले आफ्नो दैनिक खानाको सूचीमा फलफूल वा फलफूलको जुस राख्छन् । यस्तै सूचीमा पर्ने फलफूल मध्य एक हो अनार । यसको फाइदाबारे धेरैले धेरै कुरा भनेका छन् । यसै विषयमा आज हामी पनि चर्चा गर्न गइरहेका छौँ । अनारको गुणबारे जान्नुअघि यस फलको बारेमा थोरै जानकारी गरौं।
यसको वैज्ञानिक नाम ‘पुनिका ग्रानाटम’ हो। अंग्रेजीमा पोमेग्रानेट,नार, हिनार, दारिम जस्ता विभिन्न भाषामा विभिन्न नामले चिनिए पनि नेपालीमा भने यसलाई अनार भनिन्छ । अनार पुनिका जातको रुख हो।
अनार इरान, भारत, टर्की, स्पेन, मोरक्को, इजिप्ट, ट्युनिसिया जस्ता मध्य पूर्वी देशहरूमा व्यापक रूपमा उत्पादन गरिन्छ । यो फलफूलको रूख ३० फिटसम्म अग्लो हुन्छ । यसमा चम्किलो रातो, सुन्तला वा गुलाबी फूलहरू हुन्छन् र फल गोलो देखिने हुन्छ। अनारको बाक्लो बोक्रा निकालेर भित्रको चम्किलो रातो दाना बाहिर निकालेर खान सकिन्छ ।
अनारको रसमा पाइने तत्वहरू हेर्नुहोस् – फ्रक्टोज, सुक्रोज, ग्लुकोज। यसमा एस्कर्बिक, फ्युमेरिक र मालिक एसिड जस्ता केही सामान्य जैविक एसिडहरू पनि हुन्छन्। यसमा प्रोलाइन, मेथियोनिन र भ्यालिन जस्ता सबै प्रकारका एमिनो एसिडहरू पनि थोरै मात्रामा हुन्छन्।
अनार खानुका फाइदाहरु
यो फल कति उपयोगी छ भनेर जान्न महत्त्वपूर्ण छ। यसमा रहेको तत्वबाट तपाई बुझ्न सक्नुहुन्छ कि अनार हाम्रो शरीरको लागि कति आवश्यक छ। अनारले शरीरको भित्री भागदेखि बाहिरी भाग, कपाल र छालासम्म सबैमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। त्यसैले अनारलाई हरेक दिन खानाको सूचीमा समावेश गर्नुपर्छ ।
खानाको अलावा आयुर्वेदिक औषधिमा पनि यो फलले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । फल मात्र होइन फलफूलको बोक्रादेखि लिएर रुखको जरा, बोक्रा, यसको फूल, यसको तेलले विभिन्न रोग निको पार्न मद्दत गर्छ । विशेषगरी क्यान्सरको रोकथामका लागि अनार एक आवश्यक तत्व हो।
अनारले मुटुको कार्यक्षमता, रक्तचाप नियन्त्रण, रक्तचाप सन्तुलन कायम राख्न, रक्तअल्पता, मृगौला, तौल, पाचन, छालाको हेरचाह आदिमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। यस फलले निको पार्न मद्दत गर्ने केही समस्याहरू हेरौं।
स्वास्थ्य लाभहरूमा अनारको योगदान निर्विवाद छ । बिहानको खाजामा होस् वा दिउँसोको खाजा, जुनसुकै अवस्थामा पनि एक दाना अनार खानु स्वास्थ्यको लागि धेरै राम्रो हुन्छ।
मुटुको सुरक्षा
मुटु, शरीरको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण इन्जिन हो । सम्पूर्ण शरीरको केन्द्र हो । त्यसैले यसको ख्याल राख्नुपर्छ। तसर्थ, यसको कार्यसम्पादन बढाउन र सक्रिय राख्न थप हेरचाह आवश्यक छ । अनार पनि यसको हेरचाह गर्न एक माध्यम हुन सक्छ । दैनिक एक दाना अनारको सेवनले तपाईंको हृदयलाई गतिशील, जीवन्त राख्छ। अनारमा ८५ प्रतिशत पानी, १० प्रतिशत चिनी, साथै प्रचुर मात्रामा भिटामिन सी र विभिन्न प्रकारका पोलिफेनोल, ट्यानिन्स पाइन्छ । यसको बीउमा फाइबर, स्टेरोइड एस्ट्रोजेन, एस्ट्रोन र आइसोफ्लाभोन्स पाइन्छ। यसले आवश्यक तेलहरू पनि समावेश गर्दछ जसमा फ्याटी एसिड र प्युनिकिक एसिड हुन्छ।
अनारमा रहेको एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टी इन्फ्लेमेटरी तत्वले मुटुलाई जोगाउँछ । अनारको जुसमा पाइने एन्टी–प्लेटलेट क्रियाले धमनीमा रगत जम्नबाट रोक्छ। अनार मुटु रोगमा धेरै प्रभावकारी हुने विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ । अनारको जुसले एलडीएल कोलेस्ट्रोललाई कम गर्छ।
अनार लामो समयदेखि धमनी समस्या र उच्च रक्तचापको औषधिको रुपमा प्रयोग हुँदै आएको छ। वैज्ञानिकहरुका अनुसार अनारको जुस यो समस्यासँग लड्न निकै उपयोगी हुन्छ । अनारको फलले मुटुलाई कार्डियोटोक्सिसिटी विरुद्ध लड्न मद्दत गर्छ।
मधुमेहका बिरामीलमई फाइदा
मधुमेह, युवादेखि वृद्धसम्म धेरैलाई यो समस्याले सताउने गरेको छ । त्यसैले उनीहरुको डाइट चार्ट निकै कडा हुन्छ । के खाने र के नखाने भन्ने चिन्ता हुन्छ । यस्तो अवस्थामा मधुमेहका बिरामीका लागि अनार कति फाइदाजनक छ भन्ने प्रश्न उठ्छ । सामान्यतया, अनार केही फलहरू मध्ये एक हो जुन यी बिरामीहरूलाई खान भनिन्छ। अनारले मधुमेह रोगीहरूका लागि अक्सिडेटिभ तनाव र लिपिड पेरोक्सिडेशन कम गर्न मद्दत गर्दछ। तर, अनार वा यस फलको जुसलाई मधुमेहका बिरामीको उपचारमा प्रयोग गर्नुअघि थप परीक्षण गर्नुपर्ने मानिन्छ। अनारमा रहेका केही अर्गानिक तत्वहरू मधुमेह प्रतिरोधी मानिन्छन्। यसमा ग्यालिक, आर्सोलिक र ओलिनोलिक एसिड हुन्छ।
क्यान्सरबाट बच्न अनारका फाइदाहरू
क्यान्सर विरुद्धको लडाईमा अनारको प्रभावकारिता निर्विवाद छ। प्रोस्टेट, कोलोन र स्तन क्यान्सर विरुद्ध लड्न अनार एक आवश्यक तत्व हो।
जनावर र मानव दुवैमा गरिएको अध्ययनले देखाएअनुसार अनारले प्रोस्टेट क्यान्सरसँग लड्न मद्दत गर्दछ। यस फलको अर्कमा प्रोस्टेट क्यान्सरको विरूद्ध केमोथेराप्यूटिक र केमोप्रेभेन्टिभ प्रभावहरू देखाइएको छ।
वैज्ञानिकहरूका अनुसार अनारको रसमा इलाजिक एसिड, ल्युटोलिन र प्युनिकिक एसिड हुन्छ, जसले प्रोस्टेट क्यान्सरसँग लड्न मद्दत गर्दछ। यसको मतलब अनारले प्रोस्टेट क्यान्सर भएका बिरामीहरूमा बाँच्ने सम्भावना बढाउँछ।
कोलोन क्यान्सर
अनारले यो क्यान्सरसँग लड्न पनि मद्दत गर्छ। अनारमा पाइने ट्यानिन्स, इलाजिक एसिड र एन्टीप्रोलिफेरेटिव तत्वले कोलोन कोशिकाहरूलाई असर गर्न सक्छ। अनारको रसमा रहेको इलाजिटानिन्सले पेटको क्यान्सरसँग लड्न मद्दत गर्छ भन्ने अध्ययनले देखाएको छ ।
स्तन क्यान्सर
हरेक दिन अनारको जुस पिउनाले स्तन क्यान्सरको जोखिम निकै कम हुन्छ । अनारको रसमा पाइने इलाजिटानिन्सले एस्ट्रोजनको उत्पादन घटाएर स्तन क्यान्सरको जोखिम कम गर्न सक्ने प्रयोगहरूले देखाएको छ। साथै, अनारको जुसमा पाइने एन्टिप्रोलिफेरेटिव तत्वले स्तनलाई क्यान्सरबाट बचाउँछ।
पाचन शक्ति बढाउन
अनारमा रहेको भिटामिन बी कम्प्लेक्सले अपचमा मद्दत गर्छ । यो भिटामिनले शरीरको बोसो, प्रोटिन र कार्बोहाइड्रेटलाई ऊर्जामा परिणत गर्छ। अनारको दानामा एन्टी–इन्फ्लेमेटरी तत्वहरू हुन्छन् जसले विभिन्न ग्यास्ट्रोइंटेस्टाइनल समस्याहरू जस्तै अल्सरेटिभ कोलाइटिसको उपचार गर्न मद्दत गर्दछ।
रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ
अनारमा शक्तिशाली एन्टिअक्सिडेन्ट हुन्छ, जसले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ । अनारले मानिसमा शारीरिक रोग निम्त्याउने भाइरस र ब्याक्टेरियाविरुद्ध लड्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ । अनारमा रहेको ‘भिटामिन सी’ले ठूलो मात्रामा एन्टिबडी उत्पादन गर्छ जसले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ, र यसको एन्टी–इन्फ्लेमेटरी गुणले रुमेटोइड गठिया र ओस्टियोआर्थराइटिससँग लड्न मद्दत गर्दछ।
गर्भावस्था को समयमा
अनारको जुस गर्भवती महिलाको लागि आवश्यक छ। धेरै प्रकारका शारीरिक जटिलताबाट बच्न सकिन्छ। अनारको रसले मानव प्लेसेन्टामा अक्सिडेटिभ तनाव कम गर्न मद्दत गर्दछ। गर्भपतन निको पार्न पनि अनार चाहिन्छ। साथै, अनारको जुसको नियमित सेवनले तनावबाट हुने कोर्टिसोललाई कम गर्छ, जसले महिला र पुरुष दुवैमा सामान्य यौन जीवन कायम राख्न मद्दत गर्छ। एजेन्सीको सहयोगमा
