आपूर्तिमा किट रित्तिएको महिनौ भयो । तर, अहिलेसम्म आएन ।
विराटनगर—कोशी प्रदेशको तराई र पहाडी जिल्लामा डेंगी संक्रमणका बिरामीको संख्या दिनानुदिन बढिरहेका बेला संक्रमण परीक्षण गर्ने किटको चरम अभाव भएपछि समस्या उत्पन्न भएको छ । डेंगी संक्रमणको परीक्षणको लागि किट उपलब्ध गराउने प्रदेश स्वास्थ्य आपूर्ति व्यवस्थापन केन्द्रमा आएको किट सकिएपछि माग गरेको जिल्ला अस्पतालहरुमा पठाउन नसक्दा समस्या भएको हो ।
इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले चालु आर्थिक वर्षमा पढाएको ३ हजार ६५० थान किट सकिएपछि अहिले दिनानुदिन डेंगी संक्रमण बढिरहेको बेला परीक्षण गर्न नपाउँदा समस्या भएको छ । बर्खायाम सुरु भएसँगै डेंगी रोगका बिरामीको संख्या बढेर गएको छ ।
अहिले डेंगी परीक्षणका लागि प्रदेशका विभिन्न स्वास्थ्य कार्यालयबाट किटको माग बढी आइरहेको छ । भएको किट प्रदेशको जिल्ला अस्पताहरुलमा पठाएको र अहिलेसम्म किट नभएका कारणले पठाउन नसकिएको प्रदेश स्वास्थ्य आपूर्ति व्यवस्थापन केन्द्रका फार्मेसी सुपरभाइजर मानबहादुर मगरले जानकारी दिए । डेंगी परीक्षण गर्ने किटको लागि इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखासँग माग गरिएको उनले बताए ।
‘आइतबारसम्म पाँच सय थान आउने जानकारी आएको छ । हामीसँग भएको किट जिल्ला अस्पतालहरुमा पठायौं । किट अभाव भएको एक हप्ता हुन लागिसक्यो,’ उनले भने, ‘अहिले प्रदेशका धेरै अस्पतालहरुबाट किटको माग आइरहेको छ । हामीसँग किट नभएको कारणले पठाउन सकिरहेका छैनौं ।’ धरानमा डेंगी बढेको कारणले इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाबाटै विपी कोइराला तथा विज्ञान प्रतिष्ठानले किट पठाइएको उनले जानकारी दिए ।
चालु आर्थिक वर्षको १० असारसम्म कोशी प्रदेशमा १५७ जनालाई डेंगी देखिएको छ । मंगलबार सुनसरीको धरानमा मात्र ४० जनामा डेंगी देखिएको स्वास्थ्य निर्देशनालय कोशी प्रदेशका निमित्त कार्यालय प्रमुख ज्ञानबहादुर बस्नेतले जानकारी दिए ।
बुधबारसम्म सुनसरीमा १०२ जनामा डेंगी देखिएको उनले बताए । सुनसरीपछि संखुवासभामा नयाँ १५ जनामा डेंगी देखिएको बस्नेतले जानकारी दिए । डेंगीको संक्रमण बढ्दै गएपछि किटको अभाव देखिएपछि इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखामा पत्राचार गरिएको उनले बताए ।
स्वास्थ्य निर्देशनालय कोशी प्रदेशका किटजन्य रोग नियन्त्रण कार्यक्रमको फोकल प्रसन दिलिप सिंहले एडिस एजिप्टाइ र एडिस एल्बोपिक्टस जातको पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट डेंगी सर्ने बताए । ‘धरान डेंगीको उच्च जोखिममा छ । पछिल्लो समय डेंगीका बिरामी बढ्न थालेका छन,’ उनले भने, ‘प्रयोगशालामा लामखुट्टेको लार्भा परीक्षण गर्दा डेंगु सार्ने प्रजाति भेटिएको छ ।’
धरान उपमहानगरपालिका–१७ का ३० वर्षीया हिरा चौधरीको डेंगीको संक्रमणबाट मृत्यु भइसकेको उनले जानकारी दिए । वर्षातमा पानी जम्ने ठाउँ, पानीको ट्ंयाङ्की, पुराना टायरलगायतमा जमेको पानीमा यो जातको लामखुट्टेले लार्भा पार्छ । यसको वृद्धिबाट डेंगुको प्रकोप बढ्छ । ‘यो लामखुट्टेबाट जोगिन घर वरपर पानी जम्न दिनु हुँदैन,’ उनले भने, ‘ अहिले डेंगी परीक्षण गर्न किट अभाव छ ।’
डेंगीबाट बच्न विषादी छर्किन र विषादीयुक्त झुलको प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । ‘उच्च ज्वरो, हाडजोर्नी दुखाइ, टाउको दुख्ने, आँखाको भित्री भाग दुख्ने यसका प्रमुख लक्षण हुन’, सिंहले थपे, ‘डेंगी देखिए केहीमा श्वासप्रश्वासको समस्या देखिन सक्छ ।’ जिल्लामा डेंगी र मलेरियाका बिरामी देखिन थाले पनि परीक्षणका लागि किटको अभाव रहेको छ । केही दिनयता अस्पतालमा मलेरिया र डेंगीका बिरामी देखिन थालेको उनले बताए ।
