नेपालगन्ज—वर्षात सुरु भएसँगै तराईका जिल्लाहरुमा सर्पदंशका घटना बढ्दैं गएका छन् । लुम्बिनी प्रदेशमात्रै वर्षा सिजन सुरु भएदेखि हालसम्म सर्पको टोकाइबाट १८ जनाको मृत्यु भएको छ ।
मृत्यु हुनेमध्ये १२ जना महिला र ६ जना पुरुष छन् । लुम्बिनी प्रदेश प्रहरी कार्यालय दाङका प्रवक्ता एसएसपी कृष्णबहादुर पल्लीमगरका अनुसार सर्पको टोकाइबाट दाङमा ७ जना, कपिलवस्तुमा ६ जना, प्युठानमा २ जनाको मृत्यु भएको छ । त्यसैगरी बाँके, बर्दिया र नवलपरासीमा एक—एक जनाको मृत्यु भएको छ ।
यी मृत्युका विवरण त उपचारका लागि अस्पतालमा पुगेका बेला प्रहरीले संकलन गरेका घटना हुन् । गाउँ घरमै, अस्पताल लैजादैं गरेका बेलामा बाटैमा मृत्यु भएका कतिपय घटनाहरु त रेकर्ड नै न आएको पनि हुन सक्ने आँकलन अधिकारीहरुको छ ।
लुम्बिनी प्रदेशका जिल्लाहरुमा विशेषगरी करेत, गोमन र रसेल्स भाइपर सर्पको टोकाइबाट धेरै मानिसहरुको ज्यान जाने गरेको छ ।
गोमन सर्पले बिहान उज्यालो हुने बेला, दिउँसोको मध्य घाममा र साँझ घाम अस्ताउने बेलामा बढी टोक्ने गर्छ भने करेत सर्पले राती सुतेका बेला विस्तारैमै गएर टोक्ने गरेको बिरामी र बिरामीका आफन्तहरुले बताएका छन् । त्यसैगरी, रसेल्स भाइपर सर्पले खेतवारीमा काम गर्ने, घाँस दाउरा गर्ने क्रममा टोक्ने गरेको भेरी अस्पतालका सर्पदंश विशेषज्ञ डा. कृष्ण आचार्यले बताए ।
सर्पदंशबाट बच्न खाली खुट्टा नहिड्न, रातीमा हिड्डुल गर्दा जुत्ता लगाएर टर्च बालेर हिड्न, सर्प घरभित्र छिर्न सक्ने प्वाँलहरु टाल्न, घर आगनमा दाउँरा, इट्टा, ढुंगा नथुपार्न र घर आँगन क्षेत्रमा घाँसपात झाडी नियमित रुपमा सफाई गर्न र राती सुत्दा झुल लगाएर खाटमा सुत्न विज्ञहरुले सुझाव दिदैं आएका छन् ।
पछिल्ला दिनहरुमा नेपालगन्जको भेरी अस्पताल, बर्दियाको गुलरिया जिल्ला अस्पताल, बाँकेको शमशेरगन्ज, दाङको लमही, कपिलवस्तुको गोरुसिंगेस्थित सर्पदंश उपचार केन्द्र र लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालमा सर्पले टोकेका धेरे बिरामीहरु उपचारका लागि पुग्ने गरेका छन् ।
सर्पले टोक्नासाथ बिरामीलाई उपचारका सर्पदंश उपचार केन्द्र वा नजिकको सरकारी अस्पतालमा पु¥याउन सके सर्पदंशले टोकेका बिरामीको ज्यान बचाउन सकिने सम्भावना धेरै हुने सर्पदंश रोग विशेषज्ञ डा. आचार्य बताउँछन् ।
सर्पले टोकेका बिरामीको उनीहरुमा देखिएका लक्षणका आधारमा उपचार गरिन्छ । अधिकांश घटनाहरुमा गोमन सर्पले टोकेको एक घन्टाभित्रै, करेत र रसेल्स भाइपरले टोकेको २/३ घन्टादेखि १०/१२ मा लक्षण देखिन्छन् । सर्पले टोकेपछि उपचारका लागि अस्पतालमा पुगेका बिरामीहरुमा लक्षण नदेखिए पनि १० देखि १२ घण्टासम्म बिरामीलाई निगरानीमा राखिन्छ । लक्षण देखिएमा उपचार सुरु गर्ने र नदेखिए डिस्चार्ज गर्ने गरिएको डा. आर्चायले जानकारी दिए । बिरामीको जटिलता हेरेर बिरामीलाई दुई हप्तासम्म आईसीयु र भेन्टिलेटरमा राखेर उपचार गरिन्छ ।
मनसुन सक्रिय हुँदै जाँदा सर्पदंशका बिरामीको संख्या अझ बढ्न सक्ने देखिएको छ । तराईका जिल्लामा सर्पदंशको टोकाइबाट मृत्यु हुनेको संख्या कुनै महामारी जत्तिकै हुने गरेको छ ।
जनचेतना मात्र फैलाउन सक्ने हो भने केही हदसम्म सर्पको टोकाइबाट मृत्यु हुनेको संख्या कम गर्न सकिने कपिलवस्तुको गोरुसिंगेस्थित सर्पदंश उपचार केन्द्रका प्रबन्धक नवीन भण्डारीले बताए ।
