पूर्वी नेपालको सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पताल हो–विराटनगरस्थित कोशी अस्पताल । तीब्र गतिमा भौतिक पूर्वाधार र सेवा विस्तारमा फड्को मारिरहेको कोशी अस्पतालको कमाण्ड हालैमात्र डा. यज्ञराज खरेलले पाएका छन् ।
३ फागुनमा स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रीस्तरको निर्णयअनुसार डा. खरेलले कोशी अस्पतालको निमित्त मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट (मेसु)को जिम्मेवारी पाएका हुन् । १० औं तहका उनी वरिष्ठ कन्सलल्टेण्ट अर्थोपेडिक सर्जन हुन् । डा. खरेल एक दशकदेखि कोशी अस्पतालमा सेवारत छन् ।
विपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानबाटबाट एमबीबीएस र चिकित्सा विज्ञान राष्ट्रिय प्रतिष्ठान (न्याम्स) वीर अस्पताल कठमाडौंबाट अर्थोपेडिक सर्जरीमा एमएस गरेका उनी कोशी अस्पताल पुगेपछि हाडजोर्नीका बिरामीको उपचारमा गति पाएको हो । उर्जाशील युवा चिकित्सक डा. खरेल मेसुको जिम्मेवारी पाएपछि अस्पतालको स्वास्थ्य सेवालाई गुणस्तरीय एवं प्रभावकारी बनाउने बताएका छन् ।
वि.सं. २०६३ सालमा लोकसेवाबाट उनी सरकारी सेवामा प्रवेश गरेका हुन् । सरकारी सेवा प्रवेशपछिको पहिलो पोस्टिङ इलामको फिक्कलस्थित प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा भएको थियो । डेढ वर्ष त्यहाँ काम गरेपछि इलाम जिल्ला अस्पतालमा काम गरेका थिए । त्यसपछि वीर अस्पतालमा तीन वर्ष बिरामीको सेवा गरे ।
वीर तीन वर्ष बिताएपछि उनले तत्कालीन कोशी अञ्चल अस्पताल अहिलेको कोशी अस्पतालमा सेवा सुरु गरेका थिए । कोशीमा उनले बिरामीलाई सेवा दिदैं आएको १० वर्ष भएको छ । यस अवधिमा प्रदेश १ का पहाडी जिल्लादेखि तराईका धेरै बालबालिका, युवा र वृद्धवृद्धाका भाँच्चिएका हात, खुट्टा जोडिदिने चिकित्सकका रुपमा ख्याति कमाएका छन् ।
एक दशक बढी समय विराटनगरलाई कर्मथलो बनाएर अनवरत सेवा दिइरहेका उनले हजारौं—हजारलाई चल्ने, हिड्ने बनाएका छन् । यी अर्थोपेडिक सर्जनले एक दशक प्रदेश १ को सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पताल कोशीमा सर्जरीमा बिताए । अहिले पनि प्रदेश १, मधेश प्रदेश र भारतदेखि बिरामी उपचारका लागि कोशी अस्पतालमा आउने गरेका छन् । उनको हातको कुशलता र उनले आर्जन गरेको सीपले पूर्वी नेपालका हजारौं मानिसको जीवनलाई सहज बनाएको छ ।
डा. खरेल अस्पतालको हाडजोर्नी विभागको प्रमुखको रुपमा विगत पाँच वर्षदेखि सक्रिय थिए । उनले हाडजोर्नी विभागको जिम्मेवारी सम्हाल्नुअघि स्व. डा. मुकुन्द दाहाल विभागका प्रमुख थिए । ‘हाडजोर्नी विभागमा १६ शैय्यालाई बढाएर ३३ शैय्याको पु¥याउने डा. मुकुन्दको योजना अहिले हामीले पूरा गरेका छौं,’ डा. खरेल भन्छन् ।
अहिले कोशीमा अर्थोपेडिकमा एमडी र एमएसको पढाइ पनि सुरु भएको छ । डा. खरेलले कोशी अस्पतालमा हप्तामा ३ दिन ओपिडी र २ दिन शल्यक्रिया गर्दछन् । ओपिडीमा मात्रै दैनिक औसत २० देखि २५ जनासम्म बिरामी चेक जाँच गर्ने गर्छन् । हप्ता दुई पटक शल्यक्रिया हुने गरेको छ । डा. खरेल सोमबार र बिहिबार शल्यक्रियामा व्यस्त रहन्छन् । ‘बिहान १० बजेदेखि साँझसम्मै कोशीमा शल्यक्रिया हुन्थ्यो । एकदिनमै २/३ जनाको शल्यक्रिया हुन्छ,’ उनले सुनाए । उनले कोशीमा यसअवधिमा ३ देखि ४ हजार जनासम्मको शल्यक्रिया गरिसकेका छन् ।
एक दशक लामो अनवरत सेवापछि डा. खरेललाई सिंगो अस्पताल हाँक्ने महत्वपूर्ण जिम्मेवारी प्राप्त भएको हो । मेसुको जिम्मेवारी सम्हालेपछि उनको पहिलो योजना कोशी अस्पतालको सेवा गुणस्तरीय र प्रभावकारी बनाउने रहेको छ ।
झापामा बुवा कृष्णप्रसाद र आमा धर्मकुमारी खरेलको कोखबाट वि.सं. २०३६ सालमा जन्मिएका खरेल एक्ला छोरा हुन् । उनले झापाको मेची क्याम्पसबाट आईएस्सी उत्तीर्ण गरेका हुन् । उनका दुई छोरी र श्रीमती छन् ।
कोशीमा २४ घण्टा इमर्जेन्सी सेवा दिनेछौं
कोशी अस्पतालको मेसुको पदभार ग्रहण गरेपछि हामीले सोधेका थियौ । ‘तपाईको पहिलो प्राथामिकता के रहन्छ ?’ उनले भने, ‘मेरो पहिलो प्राथामिकता कोशी अस्पतालको आकस्मिक कक्ष सुधार गर्ने । मैले कोशी अस्पताललाई विगत १० वर्षदेखि देखेको छु । यहाँको समस्या र सबल पक्ष थाहा छ । तत्काल सुधार गरिनुपर्ने आकस्मिक सेवाहरु रहेको छ । जुन अति आवश्यक सेवा हो ।’ आकस्मिक सेवा सुधार भएपछि हस्पिटल सुधार हुने अपेक्षा उनको छ ।
‘आकस्मिक सेवाको डियुटीलाई चुस्त, दुरुस्त बनाएर लैजानेछौं । इमर्जेन्सीलाई विस्तार गरिनेछ,’ उनले थपे । यसबाहेक पर्याप्त उपकरण, सरसफाइमा विशेष ध्यान दिने उनले योजना बनाएका छन् । आकस्मिक सेवामा सुधार गरिएपछि क्रमसः अन्य सेवाहरु सुधार गर्दै लैजाने उनले बताए ।
‘राति बिरामी परेर कोशी अस्पतालको अकस्मिक कक्षमा आउँदा डाक्टर भेटिने र सेवा दिने प्राणालीको विकास गर्नेछौं,’ डा. खरेल भन्छन्, ‘पहिला कोशीको आकिस्मक कक्षबाट हुने सेवा यहाँका कुनै निजी अस्पतालले दिने भन्दा कम थिएन । निजी अस्पतालको आकस्मिक कक्षमा विशेषज्ञ चिकत्सक नहुँदा कोशीमा भेटिने गरेको थियो ।’ तर, अहिले बिरामीमा नकारात्मक प्रभाव परेको बताउँदैं उनले त्यसलाई हटाउन लागि पर्ने उल्लेख गरे । त्यसका लागि उनी आकस्मिक कक्षबाट २४ सैं घण्टा सेवा प्रवाह गर्ने तयारीमा छन् ।
