डा. रेनु प्रसाई
वरिष्ठ परामर्शदात्ता तथा पेडियाक्ट्रिकसियन,
इशान महिला तथा बाल अस्पताल
अन्य उमेर समूहको तुलनामा बालबालिकाको समूह अत्यन्त संवेदनशील उमेर समूह हो । आफूले भनेको र चाहेकोजस्तो सबै खाले चीजहरु प्राप्त गर्ने हुदा यो समूह चाडवाडको समयमा अन्य समूहभन्दा बढी उत्साहित हुने गर्दछन् । यस अर्थमा उनीहरुको निम्ति चाडवाड प्रत्येक इच्छा पुरा गर्ने एक बहारको रुपमा आउने गर्दछ ।
जसकारण उनीहरु प्रत्येक चाडपर्वहरुमा उत्साह पूर्वक रमाइलो मानीे सोही अनुसार मनाउने गर्दछन् । चाडवाडकै बहानामा अभिभावकहरुले पनि उनीहरुको इच्छा बमोजिम मन लागेका खानेकुराहरु खान छुट गरिदिएका हुन्छन् । तर, उनीहरुका लागि यो कतिसम्म उचित हुन्छ त? के चाडवाडका बहानामा उनीहरुलाई जस्तोसुकै परिकार तथा खानाहरु खान दिनु ठीक होला त?
बालवालिकाको उमेर शारीरिक तथा मानसिक रुपमा विकसित हुने उमेर हो । अझ अधिकांश शारीरिक तथा मानसिक वृद्धि विकास खानाबाट नै हुने हुँदा उनीहरुको खानपिनमा विशेष ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ । त्यसैले चाडबाड होस् या अन्य समयमा हामीले कहिल्यै पनि उनीहरुको खानपिनमा बेवास्ता गर्नु हुँदैन । उनीहरुलाई हामीले सदैव उनीहरुको वृद्धि तथा विकासमा सघाउ पु¥याउने ताजा तथा स्वथ्यवद्र्धक खानाहरु मात्रै खुवाउनु पर्दछ । तर, बढ्दो बजारीकरण, विज्ञापन र विभिन्न केमिकल मिश्रित खानाका कारण बालवालिका जंक फुडमा धेरै आकर्षित हुने गरेको पाइएको छ । यसका साथै चाडबाडको समयमा प्रायजसो अभिभावकले पनि आफ्ना बालवालिकालाई मन लागेका खानाहरु खानमा छुट दिने गरेको सम्म पनि देखिन्छ ।
बालवालिकाको स्वास्थ्यलाई ख्याल नै नगरी दिइएको त्यस्तो खानाले उनीहरुको स्वाथ्यमा प्रत्यक्ष रुपमा नकरात्मक असर पु¥याउने कुराहरुप्रति अभिभावकहरु अनभिज्ञ रहेको देखिन्छ । यसैगरी, कतिपय अवस्थामा बालवालिकाको जिद्धीका कारण पनि अभिभावकले उनीहरुलाई त्यस्ता खानामा छुट दिने गर्दछन् । त्यस्ता प्याक गरी राखिएका जंक फुडहरुमा हाई क्यालोरी बढी पाइने भएकोले यसले उनीहरुको शरीरमा नकरात्मक असर पारी बौद्धिक वृद्धि विकासमा समेत असर पार्दछ । त्यसैले हामीले उनीहरुलाई विभिन्न चाडवाडको समयमा मात्र नभई अन्य समयमा पनि त्यस्ता खानाहरु खान छुट दिनु हुँदैन । तर, अन्य समयमा ताजा तथा स्वस्थवर्द्धक खानाहरु खुवाइएता पनि चाडबाडमा चाहिँ बालवालिकाको खानपिनमा कसरी ध्यान दिने भन्ने अन्योलता अधिकांश अभिभावकहरुको रहेको पाइएको छ । त्यस्ता अन्योलता तथा चिन्तालाई निम्न उपायद्धारा दूर गर्न सकिन्छः
- नियमित झैं घरमै निर्मित खानालाई विशेष प्राथमिकता दिने
- चिल्लो, पिरो तथा मसालेदार खानाहरु समावेश नगर्ने
- एकैचोटी भन्दा पनि पटक पटकमा सन्तुलन मिलाएर खाना खान दिने
- फलफूल तथा तरकारीमा विशेष जोड दिने
- ताजा तथा स्वस्थ्यवर्द्धक खाना मात्रै खुवाउने
- बजारमा उपलब्ध पेय पदार्थको सट्टामा कागती सर्वतको प्रयोग गराउने
- चाडबाडको समय भन्दैमा जे भेट्यो र जे छ त्यही खान दिने गर्नु हुँदैन
- बाहिर लैजादा बालबालिकालाई घरमा नै पेटभरि खानाहरु खुवाएर मात्र लैजानु पर्छ । यसो गर्नाले उनीहरु पेटभरि भएकाले आफन्तका जाँदा वा बाहिर जादा बाहिरका खाना तथा अन्य खानाहरुको माग नगर्ने हुन्छन् ।
यसका साथै बालबालिकालाई कुनै पनि खाना खानको निम्ति हामीले कर गर्नु हुँदैन । उनीहरुको इच्छा भएमा मात्र उनीहरुलाई खान दिनुपर्छ । अन्यथा कतिपय अभिभावकले बालवालिकालाई उनीहरु भोको नहुँदा वा उनीहरुको इच्छा नहुँदा पनि जबरजस्ती कुनै पनि खाना खानको निम्ति कर गरीरहेका हुन्छन् । जुन विल्कुल गलत हो ।
यसैगरी आफू अन्त पाहुना लाग्न जादा होस् या पाहुना आफू कहाँ आउँदा होस् कतिपयले बालवालिकालाई मासु, चकलेटजस्ता अन्य खानाहरु खानको निम्ति कर पनि गर्ने हुन्छ । तसर्थ यसो नहोस् भन्नका लागि हामीले आफ्ना बालबालिकाको हर समय उचित ख्याल राख्नु पर्दछ ।
प्रस्तुतीः सृजना मगर
