काठमाडौं—पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालमा नसर्ने रोगका कारण मृत्यु हुनेको संख्या बढ्दै गएको पाइएको छ । नेपालमा हुने कुल मृत्युको झण्डै दुई तिहाई मृत्यु नसर्ने रोगका कारण हुने गरेको नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्को पछिल्लो अनुसन्धानले देखाएको छ ।
बिहीबार परिषद्ले काठमाडौंमा एक कार्यक्रमकाबीच सार्वजनिक गरेको रिपोर्टले यस्तो तथ्य देखाएको हो । सन् २०१७ मा गरिएको अध्ययनअनुसार कुल मृत्युको ६६ प्रतिशत मृत्यु नसर्ने रोगका कारण भएको देखिएको छ ।
यस्तै, ९ प्रतिशत मृत्यु चोटपटक र २५ प्रतिशत मृत्यु सर्ने रोग, मातृशिशु तथा पोषणसँग सम्बन्धित रहेको छ । नसर्ने रोगबाट हुने मृत्युमध्ये मुटुरोग, क्यान्सर, श्वासप्रश्वास र मधुमेह प्रमुख कारक रहेको रिपोर्टले औंल्याएको छ ।
जनसंख्यामा आधारित २० वर्ष र सोभन्दा बढी उमेरका मानिसमा गरिएको सम्भाव्यता अध्ययनअनुसार १२ प्रतिशत मानिस सीओपिडी, ८.५ प्रतिशत मधुमेह, ६ प्रतिशत क्रोनिक किड्नी रोग र ३ प्रतिशत कोरोनरी आर्टरी डिजिजबाट प्रभावित रहेको पाइएको छ ।
प्रत्येक ६ मध्ये एक मृत्यु मुटु सम्बन्धी र प्रत्येक दश मृत्युमध्ये एक नशा सम्बन्धी रोगका कारण हुने गरेको छ ।
यस्तै, पछिल्लो ३५ वर्षमा क्यान्सर रोगमा समेत व्यापक वृद्धि भएको छ । महिलामा स्तन क्यान्सर र पुरुषमा फोक्सोको क्यान्सर प्रमुख रुपमा देखिएको रिपोर्टमा उल्लेख गरिएको छ ।
पछिल्लो २५ वर्षको तथ्यांक हेर्दा नसर्ने रोगका कारण अपांगता भएका र मृत्यु हुनेको संख्या दोब्बर भन्दा बढीले वृद्धि भएको छ । स्वास्थ्य क्षेत्रमा गरिएको अहिलेको प्रयासलाई नबढाउने हो भने यो संख्यामा थप वृद्धि हुनेछ । स्वास्थ्य क्षेत्र अहिलेकै अवस्थामा सञ्चालित हुने हो भने सन् २०३० सम्ममा कुल मृत्युको ७८ प्रतिशत मृत्यु नसर्ने रोगका कारण हुने रिपोर्टमा उल्लेख छ ।
किटजन्य रोग नियन्त्रणमा खुला सीमाना बाधक
सरकारले सन् २०२० सम्ममा कालाजार र लिम्फेटिक फिलारियसिस तथा सन् २०२५ सम्ममा मलेरिया उन्मुलन गर्ने उद्देश्य लिएको छ । तर, भारतसँगको खुला सिमानाका कारण यस्ता किटजन्य रोग उन्मुलन गर्ने सरकारको उद्देश्य पुरा हुनेमा शंका उब्जिएको छ ।
यसको साथै पछिल्लो समय त्यस्ता रोगले ग्रसित क्षेत्रमा नेपालीहरु जाने क्रम बढेकाले पनि यी रोग निर्मुलन चुनौतीपूर्ण रहेको देखिन्छ ।
आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ मा ९ सय ९१ जना नेपालीमा मलेरिया देखिएको थियो । आर्थिक वर्ष २०७३÷०७४ मा आइपुग्दा यो संख्या बढेर १ हजार १ सय २८ पुगेको देखिन्छ, जसमा ५६.४ प्रतिशत संक्रमित विदेशबाट नेपाल आएका थिए ।
