मुटुसम्बन्धि विभिन्न रोग तथा समस्याहरुमध्ये हृदयघातलाई पनि एक गम्भीर समस्याको रुपमा लिइन्छ । यो रोग प्रायजसोः मोटोपन, मधुमेह, डाइटको कमी, शारीरिक रुपमा निष्क्रिय रहने तथा अल्कोहोल प्रयोग गर्ने व्यक्तिहरुमा देखा पर्दछ ।
अन्तर्राष्ट्रिय रोग रोकथाम तथा नियन्त्रण विभाग (सिडिसी)ले प्रत्येक वर्ष मुटुसम्बन्धि विभिन्न रोगहरु लागेर करिब ४७ प्रतिशत व्यक्तिहरु अस्पताल नपुग्दैं मृत्युको मुखमा पुग्ने गरेका छन् ।
तर, यस रोगको एक सकारात्मक पक्ष के छ भने कैयौं व्यक्तिको ज्यान लिइसकेका यो रोग देखिनुपूर्व भने यसका केही लक्षणहरु हामीलाई यो रोगको संकेत दिन्छ ।
यसका लक्षणहरु
१) अनियमित मुटुको चाल
व्यक्तिमा हृदयघात हुनुपूर्व देखिने एक साझा लक्षणमध्ये मुटुको अनियमित चाल पनि एक हो । हृदयघात हुनुपूर्व व्यक्तिलाई अकस्मात् रिंगटा लाग्ने र मुटुको चाल विस्तारै कम हुँदै जान्छ । यसका साथै महिलाहरुमा भने कतिपयमा अकस्मात चिन्ता बढ्ने हुन्छ ।
२) अत्याधिक पसिना आउनु
हृदयघात हुन लागेका व्यक्तिमा बिहान र बेलुकाको समयमा सामान्यतयाः भन्दा बढी पसिना आउने हुन्छ । विशेषगरी महिलाहरुमा देखा पर्ने यस लक्षण उनीहरुमा उचित तापक्रमको बाबजुद पनि फ्लू अर्थात् संक्रमणको रुपमा देखा पर्दछ ।
३) पेट दुख्नु
कुल व्यक्तिहरुमध्ये करिब ५० प्रतिशतलाई हृद्धयघात हुनु अगाडि बेस्सरी पेट दुख्ने गरेको पाइएको छ । महिला र पुरुष दुवैमा देखा पर्न सक्ने यस लक्षणमा उनीहरुलाई वाकवाकी लाग्ने, पेट ग्याँसले भरिने तथा पेटमा असामान्य महसुस हुने गर्दछ ।
४) थकानको महसुस हुनु
केही शारीरिक कामबिना नै तपाईंलाई गहिरो थकानको महसुस हुन्छ भने त्यो पनि हृदयघातको सम्भावना हुन सक्छ । ७० प्रतिशत महिलाहरुमा देखिएको यस समस्यामा उनीहरुलाई दिनको अन्त्यतिर शरीरको ऊर्जा तथा हौसला स्वात्तै घटी थकानको महसुस हुने गर्छ ।
५) श्वासप्रश्वासमा समस्या देखिनु
डिस्निया भनिने यस लक्षण अनुसार व्यक्तिको फोक्सोमा आवश्यक हावाको प्रवाह नहुने भएकोले बिरामीलाई सास फेर्न असहज महसुस हुन्छ । यो कुल बिरामीमध्ये ४० प्रतिशत व्यक्तिहरुमा देखा पर्ने गरेको छ । माइलन्डनका अनुसार व्यक्तिमा यस्ता समस्या हृदयघात हुनुभन्दा ६ महिनाअघि नै देखा पर्दछ ।
६) निन्द्रा नलाग्नु
अधिकांश व्यक्तिले हृदयघातको पुर्वाग्रहमा इन्सोम्निया समस्याबाट ग्रसित भएको महशुस गरेका छन् । यसका साथै ध्यान एकत्रित हुन नसक्ने र एक्कासी चिन्ताको मात्रा बढ्ने उनीहरुको अनुभव रहेको छ । इन्सोम्निया अन्र्तगत व्यक्तिलाई निन्द्रा नलाग्ने, लागे पनि ढिलो लाग्ने र छिट्टै ब्युझँने हुन्छ ।
७) कपाल झर्दै जानु
उमेर बढ्दै जादा कपाल झर्दै जाने प्रक्रियालाई सामान्य मानिन्छ । तर, याद गर्नुहोस्, कतै यो हृदयघातको लक्षण त होइन? हृदयघात हुने केही व्यक्तिहरुमा अत्याधिक चिन्ताको हार्माेन एक्कासी बढ्ने भएकोले उनीहरुको कपाल झर्ने गर्छ ।
८) छाती दुख्नु
हृदयघात हुनु अगाडि ब्यक्तिमा देब्रे कुम, पाखुरा, चिउँडो तथा गालाको बिचको भाग तथा पेटमा लगातार सामान्य दुखाइ हुने गर्छ । छातीको दुखाइ हुँदा शरीरको यी भागहरुमा पनि दुखाइ भएको अवस्थामा व्यक्तिले हृदयघातको आशंका गर्न सकिन्छ ।
रोकथाम तथा उपचार
सर्वप्रथम व्यक्तिले मुटुरोग तथा हृदयघातबाट बच्नको निम्ति स्वस्थ्यकर जीवनशैली अपनाउनु पर्दछ । अधिकांशमा यो विशेषगरी ब्यक्तिमा अस्वस्थ्यकर जीवनशैलीकै कारण देखा पर्ने गरेको पाइएको छ । यसको निमित्त व्यक्तिले निम्न कुराहरुमा ध्यान दिनु पर्दछः
- धुम्रपान तथा मद्यपानबाट टाढा रहने
- धुलो, धुवाँबाट जोगिने
- बढी चिल्लो र मसालेदार खानाको प्रयोग नगर्ने
- रक्तचाप र मधुमेह नियमित रुपमा चेक जाँच गराइ रहने
- नियमित शारीरिक ब्यायाम गर्ने
- प्रशस्त पानी पिउने
- समय—समयमा शरीरको चेकजाँच गराइरहने ।हृदयघात भएका व्यक्तिलाई उसको रगत राम्ररी बहन सकोस् भन्नका निमित्त रगत पातलो बनाउनको निमित्त एस्प्रिनको प्रयोग गराइन्छ । तर, कतिपय व्यक्तिहरुमा यसको प्रयोगका कारण एलर्जीसमेत देखा पर्ने भएकोले चिकित्सकको सल्लाहबिना भने हामीले यसको प्रयोग गर्नु हुँदैन । र, हृदयघातको आशंका लाग्ने बित्तिकै तुरुन्त सम्बन्धित चिकित्सकको परामर्श लिनु पर्दछ ।यसका साथै कतिपय अवस्थामा व्यक्ति घरमा एक्लै भएको अवस्थामा पनि यसले आक्रमण गर्न सक्छ । त्यसबेला भने व्यक्तिले आफूलाई हृदयघात हुन लागेको शंका लाग्ने बित्तिकै मुखबाट छिटो—छिटो श्वास फेर्नुपर्दछ । यसका साथै ब्यक्ति हल्का दौडने र उफ्रने गर्नुपर्छ । यस्ता गतिविधिले मुटुको चाललाई तीव्र गराउन मद्धत गर्दछ । र, त्यस समयमा बिरामीले अन्य सम्बिन्धत व्यक्ति तथा चिकित्सकलाई आफूलाई गाह्रो भएको सूचना समेत दिन सक्छन् ।
एजेन्सीको सहयोगमा
