क्याथरिन विलेमन (३९)लाई बगैचामा काम गरिरहेका बेला छाती दुख्यो । उनी तत्काल अस्पताल पुगिन् । उनले हर्टअट्याकको आशंका व्यक्त गरिन् ।
यद्यपी परिचारकले यति कम उमेरमै क्याथरिनलाई वृद्ध अवस्थामा हुने समस्या हुन सक्छ भनेर विश्वास गरेनन् । चिकित्सकहरुलाई जाँचबाट थाहा भयो कि उनलाई फ्यामिली हाइपरकोलेस्ट्रोलेमिया (एफएच) छ । यो एक जेनेटिक समस्या हो ।
यसका कारण क्याथरिनको धमनी ७० वर्षका वृद्ध मासिनको जस्तो भएको थियो, ब्लकेज पनि थियो । एफएचको पहिचान गर्न मुस्किल छ, यसबारेमा जनचेतनाको पनि कमी छ ।
यही कारण क्याथरिनले फ्यामिली हार्ट फाउण्डेसनमार्फत मिसन सुरु गरिन् । अब उनी एफएचबाट पीडित मानिसहरुलाई सहयोग गरिरहेकी छन् ।
विज्ञहरु एफएसको जोखिम र सावधानीबारे उल्लेख गर्दै परिवारमा कसैलाई ५५ वर्षभन्दा पहिले हर्टअट्याक वा ६५ भन्दा पहिले वाइपास सर्जरी गरिएको छ अलर्ट रहन आवश्यक छ ।
जोन हप्किन्स युनिभर्सिटीका एडभान्स लिपिड डिसअर्डर कार्यक्रममा निर्देशक डा. सेट मार्टिन यो एलडिएल (खराब कोलेस्ट्रोल) सफा गर्नेसँग जोडिएको समस्या हो । यदि आमा बुवामध्ये कुनै एकलाई एफएच भएमा उनीहरुलाई बच्चालाई यो हुने सम्भावना ५० प्रतिशत रहन्छ । यदि आमा बुवा दुवै जनालाई एफएचको समस्या भएमा यसबाट बच्चालाई जोखिब अझ बढी हुन्छ, उनीहरुलाई २० को दशकमा हर्टअट्याक झेल्नु पर्ने हुन सक्छ ।
जाँच कहिले सुरु गर्ने ? टुलेन युनिभर्सिटीका कार्डियोलोजिष्ट डा. कीथ फर्डिनेण्ड भन्छन्, ‘कोलेस्ट्रोलको परीक्षण वर्षमा एक पटक गर्न जरुरी हुन्छ । यदि बच्चालाई एफएच हुन सक्ने शंका छ भने डाक्टर २ देखि ६ वर्षको उमेरमा पनि परीक्षण गराउन सक्छन् ।’ डा. मार्टिन थप्छन्, ‘स्टैटिन थेरापी ८ वर्षको उमेरमा सुरु हुन्छ तर यसभन्दा पहिले पनि डाक्टर नियमित मनिटरिङ गर्छन ।’
यो कुरा तिनीहरुको परिवारमा पनि लागु हुन्छ, जसको फ्यामिलटी हिस्ट्रीमा मुटुसँग जोडिएका समस्याहरु थिए । परिवारमा कसैलाई ५५ वर्षको उमेरभन्दा पहिले हर्टअट्याक आएको छ, स्टेन्ट जरुरी परेको छ वा पुरुषमा ६५ वर्षभन्दा पहिले नै वाइपास सर्जरी भएको छ त यसलाई जेनेटिक कारण भएको संकेत मान्न सकिन्छ । जसलाई चाँडै परीक्षण गर्न जरुरी हुन्छ । यस्तो अवस्थामा सामान्यतयाः २१ वर्षको उमेरसम्म कोलेस्ट्रोलको परीक्षण सुरु गरिदिनुपर्छ ।
उपचार कसरी हुन्छ ? कोलेस्ट्रोलको समस्या वंशाणु भएमा राम्रो जीवनशैलीका बाबजुद पनि स्तर बढिरहेको हुन सक्छ । केस वेस्टर्न युनिभर्सिटीका कार्डियोलोजिष्ट डा. संजय राजगोपालन भन्छन्, ‘कोलेस्ट्रोल काफी हदसम्म घटाउन सम्भव छ । कयौं औषधिहरु केही दिनमै काम गर्न सुरु गर्छन् । पहिलेको तुलनामा एफएचलाई उत्तम तरिकाले नियन्त्रण गर्न सकिन्छ ।
उपचारसँग आशा ? डा. मार्टिन धेरै संख्यामा एफएच बिरामीको उपचार गरिरहेका छन् । ‘मल्टी ट्रिटमेन्ट औषधिको संयोजनका साथ परिणाम राम्रो हुँदैछन् । तर, मुख्य चुनौती यसको पहिचान गर्नु हो ।उपचारबाट एलडीएल कोलेस्ट्रोलको स्तर २०—३० सम्म आउँछ । मुटुको स्वास्थ्यका लागि यो आवश्यक छ ।’
-एजेन्सीको सहयोगमा
