काठमाडौं– महानगरका बासिन्दालाई निःशुल्क रगत र रक्त तत्त्व उपलब्ध गराउन आज काठमाडौँ महानगरपालिकाले नेपाल रेडक्रस सोसाइटीसँग सम्झौता गरेको छ । प्रमुख बालेन्द्र शाह (बालेन) र उपप्रमुख सुनिता डंगोलको रोहवरमा महानगरपालिकाका तर्फबाट स्वास्थ्य विभागका प्रमुख रामप्रसाद पौडेल र नेपाल रेडक्रस सोसाइटीका तर्फबाट उपमहामन्त्री मनोजकुमार थापाले सम्झौता पत्रमा हस्ताक्षर गरे । यस अघि निःशुल्क एम्बुलेन्स सेवा सञ्चालन भइरहेको छ । स्वास्थ्य सेवालाई सहज र पहुँचयुक्त बनाउन रगत र रक्त तत्त्व निःशुल्क उपलब्ध गराउन लागिएको हो ।
सम्झौतापछि संक्षिप्त प्रतिक्रिया दिँदै महानगरपालिकाकी उपप्रमुख सुनिता डंगोलले, रगत प्राप्त गर्न कसैलाई फोन गराउनु पर्ने, सिफारिस गराउनु नपर्ने गरी काम गर्नुपर्ने बताइन् । ‘नियमित रक्तदान कार्यक्रम र सङ्कलित रगतको उचित व्यवस्थापनबाट अभाव कम गराउन सकिन्छ । यस बेला कसैलाई सिफारिस गर्नु पर्ने स्थिति हुँदैन ।’ उनले भनिन्–‘महानगर बासीबाट थालिएको निःशुल्क रगत र रक्त तत्त्व उपलब्ध गराउने कार्यक्रमको प्रभाव हेरेर विस्तार गरिनेछ ।’
जनस्वास्थ्य विभागका प्रमुख पौडेलकाअनुसार, महानगरपालिकाका बासिन्दालाई उपलब्ध गराइने रगतको व्यवस्थापनका लागि रक्त सञ्चार सेवालाई रकम उपलब्ध गराइनेछ । यसका लागि प्रति युनिट १ हजार १६० रुपैयाँ र क्रस म्याच गराउनु परे थप २ सय रुपैयाँ उपलब्ध गराइनेछ ।
सम्झौतामा महानगरका वडाबाट रक्तदान कार्यक्रम आयोजना र अन्य रक्तदानका कार्यक्रममा खाजाबापत प्रत्येक रक्तदातालाई २ सय रुपैयाँ उपलब्ध गराउने बुँदा महत्त्वपूर्ण छ । रेडक्रस सोसाइटीका अध्यक्ष प्रा. सुदर्शनप्रसाद नेपालले भने, ‘रक्त व्यवस्थापनमा महानगरपालिकाले लिएको नेतृत्वबाट ठुलो सघाउ पुग्नेछ ।’
सम्झौताबमोजिम महानगरपालिकाले पहिलो चरणमा ३ लाख रुपैयाँ उपलब्ध गराउनेछ । केन्द्रीय रक्त सञ्चार सेवाले हरेक ३ महिनामा महानगरपालिकामा खर्च विवरण पठाउनेछ । निकासा गरिएको ८० प्रतिशत रकम सकिएपछि रक्त सञ्चारले प्रतिवेदन पेश गर्नेछ । यसका आधारमा महानगरपालिकाले थप निकासा दिनेछ ।
बागमती प्रदेशले महानगरपालिकाभित्रका ५ वटा अस्पतालहरू (परोपकार स्त्री तथा प्रसुति अस्पताल, कान्ति बाल अस्पताल, त्रि. वि. शिक्षण अस्पताल, वीर अस्पताल र सहिद गंगालाल हृदय केन्द्र) मा बागमती प्रदेशका बिरामीले उपचार गराउँदा चाहिने रगत र रक्त तत्त्वको खर्च व्यहोर्ने सम्झौता गरिसकेको छ । यसबाहेकका अस्पतालका लागि महानगरपालिकाले व्यवस्थापन खर्च व्यहोर्ने छ ।
पौडेलकाअनुसार, डेङ्गी, क्यान्सरलगायत केही रोगमा बिरामीको रगतमा तत्काल प्लेटलेट्स घट्छ । यस्तो अवस्थामा सामूहिक रक्तदानमा सङ्कलन भएको ६ जनादेखि ८ जनासम्मको रगतबाट प्लेटलेट्स छुट्टाएर एक जना बिरामीका लागि आवश्यक मात्रा तयार पारिन्छ । अहिले नेपाल रेडक्रस सोसाइटीले १ जना योग्य व्यक्तिबाट महानगरपालिकाको सिफारिसमा रक्त सञ्चार सेवाले एफेरेसिस व्लड डोनेसन (सिङ्गल डोनर प्लेटलेट्स) उपलब्ध गराउनेछ । यो भनेको प्रति माइक्रोलिटर १ लाख ५० हजार प्लेटलेट्स गणना हुने १८ बर्षदेखि ५५ वर्ष उमेर समूहका व्यक्तिबाट प्लेट्लेट्स लिनु हो । सामान्यतया: ६ जनादेखि ८ जनासम्म व्यक्तिबाट सङ्कलन गरिएको रगतबाट प्लेटलेटस छुट्टाएर एक व्यक्तिका लागि आवश्यक मात्रा बनाइन्छ । धेरै व्यक्तिबाट सङ्कलन गरिएको प्लेट्लेट्सभन्दा योग्य एकै जना रक्तदाताबाट सङ्कलन गरिएको प्लेटलेट्स बढी शक्तिशाली र प्रभावकारी हुन्छ ।
नेपाल रेडक्रस सोसाइटीसँग मात्र यस प्रकारको प्रविधि उपलब्ध छ । सेवा लिनका लागि महानगरपालिकाको स्थायी बासिन्दा भएको प्रमाण पेश गर्नुपर्नेछ । नागरिकता, मतदाता परिचय पत्र, बसाइँ सराइ आएको प्रमाण पत्र, जन्म दर्ता, विवाह दर्ताका प्रमाण पत्रजस्ता कागजमध्ये कुनै एउटा पेश गरे हुनेछ । यस्ता कागजलाई बिरामी वा बिरामीका आफन्तले प्रमाणित गर्नुपर्नेछ ।
आकस्मिक र आपत्कालीन अवस्थामा प्रमाण दिएर सेवा लिन नसक्ने अवस्था भएमा तिरिएको शुल्क प्रमाणका आधारमा शोधभर्ना दिइनेछ ।
