कोभिड-१९ भाइरसको बढ्दो सङ्क्रमणकाबीच एक अध्ययनले हावामा (एयरबोर्न) बसेपछि मानिसलाई सङ्क्रमण गर्ने क्षमता २० मिनेटभित्र ९० प्रतिशतले घट्ने दाबी गरेको छ । तर, हावामा फैलिएको पाँच मिनेटभित्रै सम्पर्कमा आएका व्यक्तिलाई कोभिडले बढी हानी पु¥याउन सक्छ ।
विश्वको पहिलो अनुकरणले भाइरस हावामा कसरी जीवित रहन्छ भनेर पनि देखाएको छ। यस अध्ययनले कोभिड-१९ को प्रसारण हावामा छोटो समयका लागि मात्र हुने भएकाले शारीरिक दूरी कायम राख्न र मास्क लगाउनु बढी प्रभावकारी हुने निष्कर्ष निकालेको छ। यसले कोभिड संक्रमणबाट बच्न निकै मद्दत मिल्छ । यद्यपि, वायु संचार रोक्न अझै पनि सार्थक उपायहरू मध्ये यो एक हो, यसले कोभिडको प्रभावलाई कम गर्ने सम्भावना छ ।
ब्रिस्टल विश्वविद्यालयको एयरोसोल रिसर्च सेन्टरका निर्देशक र अध्ययनका प्रमुख लेखक प्रोफेसर जोनाथन रिडले भने, ‘मानिसहरू कम हावायुक्त ठाउँहरूमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेका छन् र मानिसहरू विश्वास गर्छन् कि हावाबाट प्रसारण एक मिटरसम्म हुन्छ। त्यसोभए त कोठामा नै हुन सक्छ। मैले यो हुँदैन भनिरहेको छैन। तर, तपाइ संक्रमित व्यक्तिको नजिक हुँदा संक्रमणको जोखिम सबैभन्दा बढी हुन्छ।’
‘जब तपाई संक्रमित व्यक्तिबाट टाढा जानुहुन्छ, एरोसोल मात्र कम प्रभावकारी हुँदैन। तर, भाइरसको संक्रामक क्षमता पनि कम हुन्छ किनभने भाइरसले समयको परिणामस्वरूप संक्रमण गर्ने क्षमता गुमाउँछ, ‘उनले भने।
अनुसन्धानकर्ताहरु भन्छन्, ‘हावाले कारक भाइरसहरूलाई सुकाउँछ र हावामा कार्बनडाइअक्साइडको कमीले भाइरसको पीएचस्तर बढाउँछ। यी दुवैले भाइरसलाई कम संक्रामक बनाउँछ। भाइरसको सङ्क्रमण कति चाँडो घट्छ र यसमा आर्द्रताले भूमिका खेल्छ भन्ने सम्बन्धमा अनुसन्धानकर्ताहरूले ओसिलो हावाको तुलनामा सुख्खा हावामा रहेको भाइरसले छिटो सङ्क्रमण गुमाउने पत्ता लगाएका छन् ।’
हावामा कति समयसम्म जीवित रहन्छ भाइरस ?
‘हावामा सरेपछि भाइरस स-साना थोपाहरूमा कति समयसम्म जीवित रहन्छ? यस सम्बन्धमा हाम्रो अहिलेसम्मको अनुमान एउटा अध्ययनमा आधारित छ जसमा भाइरसलाई ‘गोल्डबर्ग ड्रम’ भनिने सिल गरिएको भाँडोमा राखेर बाँच्ने कुरा पत्ता लगाइएको थियो। यो विधि प्रयोग गर्दै अमेरिकी अनुसन्धानकर्ताहरूले पत्ता लगाए कि संक्रामक भाइरस तीन घण्टा पछि जीवित रहन सक्छ। तर, हामीले खोक्दा वा श्वास फेर्दा के हुन्छ? त्यस्ता प्रयोगहरूले ठ्याक्कै प्रमाणित गर्दैनन्, ‘उनले भने, ‘यसको सट्टा, ब्रिस्टल विश्वविद्यालय, रीडका अन्वेषकहरूले यन्त्रहरू विकसित गरे जसले तिनीहरूलाई कुनै पनि स-साना, भाइरसयुक्त कणहरू उत्पन्न गर्न अनुमति दिन्छ।’
नयाँ उपकरणले ताप र प्रकाशको अवस्थामा कोभिड-१९ साना वायुजन्य कणहरूमा कति लामो समयसम्म बाँच्न सक्छ भनेर परीक्षण गर्यो। यद्यपि यो अध्ययनलाई अझै समीक्षा गरिएको छैन। कारक भाइरसहरू तुलनात्मक रूपमा चिसो र कार्बनडाइअक्साइडयुक्त अवस्थामा फोक्सोबाट बाहिर निस्कँदा सुख्खा हुन्छन्, र हावामा कार्बनडाइअक्साइडको कमीले भाइरसको पीएचस्तर बढाउँछ। यी दुबै कारकहरूले मानव कोषिकाहरूलाई संक्रमित गर्ने भाइरसको क्षमतामा बाधा पुर्याउँछन्, तर कणहरू सुक्ने गति वरपरको हावाको सापेक्षिक आर्द्रता अनुसार भिन्न हुन्छ।
जब यो ५० प्रतिशतभन्दा कम हुन्छ (धेरै कार्यालयहरूमा पाइने अपेक्षाकृत सुख्खा हावाजस्तै), भाइरसले पाँच सेकेण्डभित्र आफ्नो आधा सङ्क्रमण क्षमता गुमाउँछ। त्यसपछि संक्रमण घट्ने दर सुस्त र स्थिर हुन्छ र अर्को पाँच मिनेटमा १९ प्रतिशतमा झर्छ। ९० प्रतिशत आर्द्रतामा (लगभग स्टीम वा नुहाउने कोठाको बराबर), संक्रमणमा कमी आउने क्रम क्रमशः हुन्छ र ५२ प्रतिशत कणहरू पाँच मिनेटपछि संक्रामक रहन्छन् ।२० मिनेट पछि यो लगभग १० प्रतिशतमा झर्छ। त्यसपछि दुई अवस्था (सुक्खा र ओसिलो) मा कुनै भिन्नता हुँदैन अर्थात हावामा भाइरसको संक्रमण पाँच मिनेटदेखि २० मिनेटमा कम हुन्छ।
–‘द गार्डियन डटकम’बाट
