सुदूरपश्चिम प्रदेश देशमै सबै जिल्लामा स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम लागु गर्ने पहिलो प्रदेश भएको छ । २०७२ चैत २५ गते देशमा नै पहिलो पटक कैलाली जिल्लावाट स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमको सुरुवात भएको हो ।
सरकारको नीतिअनुसार डोटीमा पनि ‘स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम’ सुरु भएको छ । जिल्लाका नौ वटै स्थानीय तहका जनप्रतिनिधि र सरोकारवाला निकायसँगैको अभिमुखीकरण गोष्ठीमा स्वास्थ्य बीमा बोर्ड काठमाडौंले देशकै ४८ औं जिल्लाका रुपमा डोटीमा ‘स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम’ सुरु भएको जानकारी दिएको हो ।
वि.सं २०७२ चैत २५ गतेदेखि कैलाली जिल्लाबाट सुरु गरिएको उक्त कार्यक्रम डोटी र डडेल्धुरामा लागु भएपछि ‘स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम’ लागु गर्ने सुदूरपश्चिम प्रदेश देशकै पहिलो प्रदेश बन्ने स्वास्थ्य बीमा बोर्ड टेकु काठमाडौँका जनस्वास्थ्य निरीक्षक भरत बोहराले बताए ।
स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम जिल्लाभर लागु गर्न सबै स्थानीय तहका वडा–वडामा दर्ता सहयोगी जनशक्ति राखिने स्वास्थ्य बीमा बोर्डले जनाएको छ । स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम लागु गर्न बाँकी जिल्लामा क्रमसः कार्यक्रम विस्तार गर्दै लैजाने स्वास्थ्य बीमा बोर्डले नीति लिएको बताइएको छ ।
नेपालमा सबैभन्दा पहिले सन् १९७६ मा अन्तर्रा्िष्ट्रय गैरसरकारी संस्था युनाइटेड मिसन टु नेपालले सिएचडिपी कार्यक्रममार्फत स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम सुरु गरेको थियो । त्यसपछि काठमाडौं, धादिङ, नवलपरासी र सुनसरीमा विभिन्न संघ संस्थाबाट उक्त कार्यक्रम लागु गरिएको जनस्वास्थ्य निरीक्षक बोहराले जानकारी दिए ।
नेपालको संविधान २०७२ को धारा ३५ मा आधारभूत स्वास्थ्य सेवालाई नेपाली नागरिकको मौलिक हकका रुपमा समेटिएको छ भने संविधानको धारा ५१ ‘ज’ १५ मा राज्यका नीति निर्देशक सिद्धान्तअन्तर्गत नागरिकको स्वास्थ्य बिमा सुनिश्चित गर्दै उनीहरुको स्वास्थ्योपचारमा पहुँचको व्यवस्था मिलाउने भनी किटान गरिएको छ । स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रमलाई व्यवस्थित र प्रभावकारी बनाउन स्वास्थ्य बीमा ऐन विसं २०७४ र स्वास्थ्य बीमा नियमावली विसं २०७५ जारी भई कार्यान्वयनको चरणमा रहेका छन् ।
नेपाली जनताको गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवामा पहुँच र उपयोगमा सुधार ल्याई स्वास्थ्य बीमाका आधारमा सबैको स्वास्थ्य सेवा सुनिश्चित गर्ने राष्ट्रिय स्वास्थ्य बीमा नीति वि.सं २०७१ को दीर्घकालीन लक्ष्यअनुसार कार्यक्रम अघि बढाइएको दिपायल सिलगढी नगरपालिकाका स्वास्थ्य एकाई संयोजक राजु खड्काले बताए ।
स्वास्थ्य बीमा गर्नका लागि पाँच जनासम्मको परिवारले वार्षिक रु तीन हजार ५०० र पाँच जनाभन्दा बढी सदस्य भएमा प्रतिसदस्यको थप रु ७०० बीमा रकम तिर्नुपर्ने व्यवस्था छ ।
स्वास्थ्य बीमा गरेमा सरकारले निःशुल्क प्रदान गर्ने सेवासँगै बहिरङ, अन्तरङ्ग र आकस्मिक कक्षबाट प्रदान गरिने सेवा, स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रमले तोकेका निदानात्मक र परीक्षण सेवा पनि पाउने छन् । त्यस्तै पाँच जनाको परिवारले आवश्यक पर्दा वार्षिक रु एक लाख र पाँच जनाभन्दा बढी सदस्य भएका परिवारले प्रति थप सदस्य रु २० हजार थप गरी रु दुई लाखसम्मको स्वास्थ्य सेवा उपभोग गर्न पाउने व्यवस्था रहेको छ ।
सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारले प्रदेशभरिका महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरुलाई स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रममा सहभागी गराउन यसै आर्थिक वर्षका लागि २० लाख रकम विनियोजन गरिएको बताईएकोे छ ।
