सूर्य नमस्कारका फाइदा

सूर्य नमस्कारले हाम्रो शरीरलाई स्वस्थ राख्न निकै फाइदाजनक हुन्छ । मानिसहरूले युगौंदेखि सूर्यको पूजा गर्दै आएका छन्। शास्त्रमा पनि पूजाको विशेष महत्व बताइएको छ । स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले सूर्यको किरणबाट आउने भिटामिन डीले हाम्रो शरीरको हड्डीलाई मजबुत बनाउनुका साथै गम्भीर रोगहरूबाट बच्न मद्दत गर्छ।

स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार कोरोनाकालमा भिटामिन डी पूर्ण मात्रामा हुनु अति आवश्यक मानिन्छ । यदि तपाईंले दैनिक सूर्यनमस्कार गर्नुभयो भने, तपाइको शरीरमा भिटामिन डी प्रचुर मात्रामा रहन सक्छ र तपाइ धेरै हदसम्म कोरोना भाइरस जस्ता खतरनाक रोगबाट बच्न सक्नुहुन्छ। के तपाईलाई थाहा छ सूर्यनमस्कार गर्दा के फाइदा हुन्छ, यदि छैन भने आउनुहोस् यहाँ जानौँ ।

१. पाचन प्रणाली बलियो बनाउनुहोस्

यदि तपाइले दैनिक सूर्यनमस्कार गर्नुभयो भने पाचन प्रणाली बलियो हुन सक्छ। यसले तपाइको पेटसँग सम्बन्धित समस्या समाधान गर्न सक्छ।

२. शरीरमा लचिलोपन ल्याउनुहोस्

सूर्य नमस्कारलाई राम्रो व्यायाम मानिन्छ। यदि तपाइ दैनिक सूर्य नमस्कार गर्नुहुन्छ भ तपाइको शरीरमा लचिलोपन सिर्जना गर्न सक्छ ।

३. वजन नियन्त्रण गर्नुहोस्

यदि तपाई मोटोपनाको समस्याबाट हैरान हुनुहुन्छ भने सूर्य नमस्कार तपाइको लागि निकै लाभदायक हुनेछ । यसो गर्नाले शरीरमा बल बढ्छ र तपाइको अनावश्यक बोसोलाई क्रमशः घटाउन सकिन्छ ।

४. शारीरिक मुद्रा सुधार गर्नुहोस्

यदि तपाईं धेरै बसेर काम गर्दै हुनुहुन्छ भने सूर्य नमस्कार तपाइको लागि धेरै लाभदायक हुन सक्छ। सूर्य नमस्कार गर्नाले शरीरको दुखाई हट्छ ।

५. हड्डी बलियो बनाउनुहोस्

घामबाट पाइने भिटामिन डीले हाम्रो हड्डी बलियो बनाउन मद्दत गर्छ। यदि तपाइले दैनिक सूर्य नमस्कार गर्नुभयो भने हड्डीसँग सम्बन्धित धेरै रोगहरू निको हुन्छन्।

६. तनाव कम गर्न लाभदायक

सूर्य नमस्कार गर्दा हामीले लामो श्वास फेर्छौं जसले गर्दा हाम्रो शरीरको बेचैनी र तनाव धेरै हदसम्म हट्छ। यदि तपाइ दैनिक सूर्य नमस्कार गर्नुहुन्छ भने तपाइको तनाव धेरै हदसम्म हटाउन सकिन्छ।

७. कब्जियतबाट छुटकारा पाउनुहोस्

झुकेर काम गर्दा कब्जियतको समस्या कहिल्यै हुँदैन। यदि तपाइले दैनिक सूर्य नमस्कार गर्नुहुन्छ भने कब्जियतको गुनासो धेरै हदसम्म हटाउन सकिन्छ।

८. रक्तसञ्चार कायम राख्न लाभदायक

सूर्य नमस्कार गर्नाले शरीरमा रक्तसञ्चार छिटो हुन्छ । यसले सम्पूर्ण शरीरलाई ऊर्जा दिन्छ र हामी कुनै पनि काम गर्न सक्षम हुन्छौं।रक्तसञ्चार सधैं सन्तुलनमा हुन्छ।

९. महिनावारी को समस्या हटाउनुहोस्

महिलामा सही समयमा महिनावारी नहुने समस्या प्रायः सुनिन्छ । यदि तपाइ हरेक दिन सूर्य नमस्कार गर्नुहुन्छ भने यसले तपाइको शरीरमा हार्मोनल सन्तुलन कायम राख्न सक्छ र सधैं सही समयमा महिनावारी हुन सक्छ।

१०.  त्वचा सुन्दर बनाउँछ 

सूर्य नमस्कार गर्नाले कब्जियतको समस्या सजिलै हट्छ । अधिकांश छालाको समस्या कब्जियतको कारणले हुन्छ। यदि तपाइले दैनिक सूर्यनमस्कार गर्नुभयो भने तपाइको अनुहारको चाउरीपना धेरै हदसम्म हटाउन सकिन्छ।

कसरी गर्ने ?

बाह्रवटा शारीरिक स्थितिहरूलाई मिलाएर सूर्यनमस्कार बनेको छ । सम्पूर्ण योगासनहरू गर्न नसक्ने तर, सम्पूर्ण योगासनले दिने लाभ प्राप्त गर्न चाहनेहरूका लागि कम समय र साधनाबाटै गर्न सकिने यो सूर्य नमस्कार अत्यन्त प्रभावकारी र वैज्ञानिक छ ।

सूर्यनमस्कार शारीरिक साधनामात्र नभएर मानसिक साधना पनि हो । यसमा शरीरको स्थितिका साथ श्वासको लयबद्धता र मनको एकाग्रतालाई पनि महत्त्वपूर्ण रूपमा लिइएको छ । सूर्य नमस्कार अझ प्रभावकारी बनाउन मन्त्र योग पनि जोडिएको छ, जुन सूर्य नमस्कारका बाह्र चरणसँगै उच्चारण गरिन्छ ।

विधि

— दुवै खुट्टा जोडेर हातलाई शरीरसँगै जोडेर सिधा उभिनुहोस् ।

१. प्रणामासन

अब दुवै हातलाई जोडेर नमस्कारको मुद्रामा आउनुहोस् । गहिरो श्वास लिनुहोस् र श्वासलाई बिस्तारै लामो गहिरोसँग छोड्नुहोस् (ॐ मित्राय नमः) ।

२. हस्तोत्तानासन

विस्तारै श्वास लिँदै दुवै हातलाई नमस्कारको मुद्राबाट माथि उठाइ समानान्तर राखी टाउकाले माथि हेर्दै कम्मर मोडेर जिउलाई पछाडि लैजाने प्रयास गर्नुहोस् । यसअवस्थामा पाखुराले कानछुनुपर्छ । जिउ पूरा तन्किनु आवश्यक छ । यही अवस्थामाशारीरिक अवस्थाअनुसारकेहीबेर अडिनुहोस् । (ॐ रबयेनमः) ।

३. पादहस्तासन

हस्तोत्तानासनबाट श्वास छोड्दै अगाडितिर कम्मर झुकाउँदै दुवै हातलाई खुट्टाको छेउमा दायाँबायाँ हत्केला टेकाउनुहोस् । यस अवस्थामा घुँडा नखुम्च्याई टाउकाले घुँडा छुन प्रयास गर्नुहोस् र १० सेकेन्ड जति यही अवस्थामा रहने कोसिस गर्नुहोस् । (ॐ सूर्याय नमः)।

४. अश्वसञ्चालनासन

कम्मर झुकाउँदै दुवै हातलाई खुट्टाको छेउमा दायाँबायाँ हत्केला टेकाएको अवस्थामा श्वास लिँदै दाहिने खुट्टालाई पछाडि तन्काएर पैतला उत्ताने पर्ने गरी त्यसको विपरीत भागले टेक्नुहोस् र टाउकाले माथि हेनुहोस् ।

कम्मलाई सकेसम्म तन्काउनुहोस् र श्वास रोकेर बस्नुहोस् । (ॐ भानव नमः)

५. पर्वतासन

अश्वसञ्चालन आसनमा दाहिने खुट्टाको पञ्जाले टेक्नुहोस् । अब देब्रे खुट्टालाई पनि पछाडि दाहिने खुट्टासँगै टेकाउनुहोस् र श्वास छोड्दै कम्मर र पुट्ठाको भागलाई माथि उठाई पहाडको स्वरूप बनाउनुहोस् । पूरा पैतालाले भुईंमा टेक्ने प्रयास गर्दै
खुट्टा तन्काएर दुवै हातको बिचबाट टाउकालाई भित्रतिर लाने प्रयास गर्नुहोस् र केहीबेर अडिनुहोस् । (ॐ खगाय
नमः)

६. अष्टाङ्ग नमस्कारासन

पर्वतासनको स्थितिबाट श्वास रोक्दै दुवै खुट्टाका औँला, दुवै घुँडा, दुवै हात, छाती र चिउँडोलाई जमिनमा टेकाउनुहोस् र
केहीबेर अडिनुहोस् । (ॐपुष्णे नमः)

७. भुजङ्गासन

अष्टाङ्ग नमस्कार आसनबाट सम्पूर्ण शरीरलाई शिथिल बनाइ जमिनमा राख्नुहोस् र दुवै हात टेकेको अवस्थामा श्वास लिँदै कम्मरभन्दा माथिको भागलाई माथि उठाउँदै जानुहोस् । दुवै खुट्टाको पञ्जालाई पछिल्लो तिर लगेर पैतालालाई
उत्तानो पार्नुहोस् । श्वास रोकेर टाउकाले सकेसम्म पछाडि हेर्ने प्रयास गर्नुहोस् र केहीबेर अडिनुहोस् ।
(ॐ हिरण्यगर्भाय नमः)

८. पर्वतासन

भुजङ्गासनबाट  श्वास छोड्दै कम्मर र पुट्ठालाई माथि उठाई पुनः पहाडको स्वरूप बनाउनुहोस् । पूरा पैतालाले भुईंमा टेक्ने प्रयास गर्दै खुट्टा तन्काएर दुवै हातका बिचबाट टाउकालाई भित्रतिर लाने प्रयास गर्नुहोस् र केहीबेर
अडिनुहोस् । (ॐ मरिचयेनमः) ।

९. अश्वसञ्चालनासन

पर्वतासनमा दुवै खुट्टा टेकिएको अवस्थाबाट दाहिने खुट्टालाई एकैपटकमा दुवै हातका बिचमा ल्याई टेकाउनुहोस् ।
श्वास लिँदै टाउकाले माथि हेर्नुहोस् । कम्मरलाई सकेसम्म तन्काउनुहोस् र श्वास रोके बस्नुहोस् ।(ॐ आदित्याये नमः)

१०. पादहस्तासन

अश्वसञ्चालन आसनबाट श्वास छोड्दै पछाडिको देब्रे खुट्टालाई पनि अगाडितिर ल्याई दुवै खुट्टा एक साथ जोड्नुहोस् । कम्मर झुकाउँदै दुवै हातलाई खुट्टाको छेउमा दायाँबायाँ हत्केला टेकाउनुहोस् । यस अवस्थामा घुँडा नखुम्च्याई टाउकाले
घुँडा छुन प्रयास गर्नुहोस्। र, १० सेकेन्ड यही अवस्थामा रहने कोसिसगर्नुहोस् । (ॐ सवित्रे नमः)

११. हस्तोतानासन

विस्तारै श्वास लिँदै दुवै हातलाई पादहस्तासनको मुद्राबाट माथि उठाई श्वास लिँदै सिधा हुनुहोस् र पुनः श्वास भर्दै शरीरलाई पछाडितिर झुकाउनुहोस् । यस अवस्थामा हातलाइ समानान्तर राखी टाउकाले माथि हेर्दै कम्मर मोडेर जिउलाई पछाडि लैजाने प्रयास गर्नुहोस् । यस अवस्थामा पाखुराले कान छुनुपर्छ । जिउ पूरा तन्किनु आवश्यक छ । यही
अवस्थामा शारीरिक अवस्थाअनुसार केहीबेर अडिनुहोस् । (ॐ अकार्यनमः)

१२. प्रणामासन

अब श्वास छोड्दै शरीर सिधा राख्नुहोस् र दुवै हातलाई जोडेर नमस्का मुद्रामा आउनुहोस् । अब श्वासप्रश्वास सामान्य गर्नुहोस् । हात विस्तारै तल झार्नुहोस् (ॐ भाष्कराय नमः)