कास्की जिल्लाको मादी गाउँपालिका साविकको नामार्जुङ, पार्चे, सिल्दुजुरे, थुमाकोडाँडा, भाचोक, मिजुरेडाँडा, सैमराङ, कालिका वडा ६–९, माझठानाको २ र ३ तथा हंसपुर गाविसका ५ र ८ वडा समेटी गाउँपालिकाका १२ वटा वडा बनाइएका छन् । गाउँपालिकाको केन्द्र विवादले प्रशासनिक भवन निर्माण भने अन्यौल छ । तर गाउँपालिकाका क्षेत्रमा स्वास्थ्य पहुँच सहज बनाइएको गाउँपालिकाले जनाएको छ । गाउँपालिकाभित्र स्वास्थ्य क्षेत्रमा के कस्ता कामहरु भएका छन् ? स्वास्थ्य सुविधा र पहुँचको अवस्था कस्तो छ लगायतका विषयमा गाउँपालिका उपाध्यक्ष विष्णुमाया आचार्य पौडेलः
पालिकावासीलाई स्वास्थ्यमा पहुँच पु¥याउने उद्देश्यले वडाबासीका लागि वडामा नै आधारभूत स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउने गरी गाउँपालिकाले योजनाबद्ध काम गरिरहेको छ । मादी गाउँपालिकामा अहिलेसम्म पिच बाटोले छोएको छैन तर पनि सबै क्षेत्रमा सडक पु¥याउने गरी काम भइरहेको छ । यसबाट अस्पताल पुग्न सहज हुनुका साथै एम्बुलेन्स सञ्चालन गर्न सहज भएको छ । सबै वडामा स्वास्थ्य चौकी स्थापना र धेरैजसोमा भवन निर्माण भइसकेका छन् । स्वास्थ्यकर्मीसमेत व्यवस्थापन भइसकेको छ ।
आधारभूत सेवा केन्द्र मादीका वडा नम्बर २, ४ र ५ मा स्थापना गरिएको छ । थुम्सीकोटमा १५ शैय्याको प्राथमिक स्वास्थ्य चौकी भवन निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ । माननीय खगराज अधिकारी स्वास्थ्य मन्त्री हुँदा संघीय सरकारमार्फत बजेट प्राप्त भएर निर्माण थालिएकोमा अहिले सम्पन्न भएको हो । भाडाको घरमै भएपनि हामीले सेवा सञ्चालन गरेका छौं । तर, पूर्ण क्षमतामा भने सञ्चालन गर्न सकिएको छैन, आगामी वैशाखदेखि नयाँ भवनबाट पूर्ण क्षमताको सेवा सञ्चालन गर्ने योजना बनाएका छौं ।
गाउँपालिकाले टेन्डर गरेर औषधी खरिद गर्छ, सरकारले तोकेका सबै प्रकारका औषधी गाउँपालिकाभित्रका स्वास्थ्य संस्थाबाट निःशुल्क उपलब्ध गराउँछौ, अभाव हुन दिएका छैनौं । गाउँपालिका पूर्ण खोपयुक्त गाउँपालिका २०७४ मै घोषणा भइसकेको छ । लक्षित समूहका लागि हरेक वडामा ५ लाखका दरले रकम विनियोजन गरिएको छ । वडाको संयोजन र सहकार्यमा स्थानीयको मागको आधारमा योजना सञ्चालन गर्ने गरेका छौं । उपाध्यक्षसँग महिला कार्यक्रमअन्तर्गत अति अशक्तका लागि वार्षिक ६ हजार राहत उपलब्ध गराउने निर्णय गरेका छौं ।
मादी ५ को स्वास्थ्य चौकी भवन निर्माणाधीन छ । गाउँपालिकाको माथिल्लो क्षेत्रका लागि मादी ७ तल्लो छाचोक ज्याउँदुमा १५ शैय्याको अस्पताल शिलान्यास भई निर्माण प्रक्रियामा छ । तारकाङ आधारभूत स्वास्थ्य सेवा केन्द्रलाई कोभिड अस्पताल बनाएर काम गरिएको थियो । पालिकाभित्र उपचार हुन नसक्ने जटिल खालका समस्या भएका बिरामीलाई पोखरा पुग्न एम्बुलेन्सले सहयोग गरेको छ । मादीमा २ वटा एम्बुलेन्स सञ्चालनमा छन्, एउटा मादी गापाले नै सञ्चालन गरेको हो भने अर्को रुदी हाइड्रोपावरले सञ्चालन गरेको हो ।
ग्रामीण क्षेत्रका जनताकोे आर्थिक अवस्था कमजोर भएकालाई पोखरा पुगेर उपचार गराउँदा धेरै नै खर्च हुने अवस्था छ । यसमा सरकारले ल्याएको स्वास्थ्य बिमा प्रभावकारी बनाउन सके राहत हुने थियो । सामान्य प्रकृतिको उपचार गाउँपालिकाभित्रै भएपनि त्यसबाहेकका जटिल समस्याको उपचारका लागि पोखरा पुग्नुपर्ने हुन्छ । पोखरामा उपचार गर्दा खर्च बढी लाग्छ । त्यो खर्च कम गर्न सबैलाई स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रममा सहभागी गराउन सके लाभदायी हुने थियो । तर, पोखरास्थित पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल स्वास्थ्य बिमा गराएका बिरामीको पहिलो सेवा बिन्दु हुन जान्छ तर सेवा भने राम्रो छैन, मान्छे हेरेर औषधी छ वा छैन भन्ने गरिन्छ ।
अलि जान्ने बुझ्ने जस्तो लागे दिने नत्र छैन भनेर पठाइदिने पनि गर्दा रहेछन् । म आफैंले स्वास्थ्य बिमाबाट राम्रो सुविधा लिन नसकेको अनुभव छ । यसबारे सम्बन्धित निकायले विशेष ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ । स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम सञ्चालन भएपनि प्रभावकारी नहुँदा हामीले सबै जनतालाई सहभागी हुनुहोस् है भनेर जानै पनि कठिन भएको छ, राज्यले ल्याएको सुविधा उपयोगमा बाधा पुगेको छ । स्वास्थ्य बिमाबाट जनताको स्वास्थ्यतर्फको आर्थिक भार कम हुने थियो । तर स्वास्थ्य बिमा गराएकाहरुले पनि कतिपयले नवीकरण नगर्ने अवस्था छ ।
हेल्थआवाजका सुनील सापकोटासँग कुराकानीमा आधारित
