जुम्ला—सल्यानको दार्मा गाउँपालिका–५ ढाकाडामस्थित सामुदायिक स्वास्थ्य इकाई केन्द्र चार महिनादेखि बारीको डिलमा टेन्ट लगाएर सञ्चालन हुँदै आएको छ । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रबिन्दु भएर १७ कात्तिकमा गएको भूकम्पका कारण भवन क्षतिग्रस्त भएपछि केन्द्र टेन्टको भरमा चलाउनु परेको हो ।
टेन्टसमेत भिरालो स्थानमा राखिएकाले उपचार गर्न गएका बिरामीलाई समेत समस्या हुँदै आएको छ । यस केन्द्रबाट ढाकाडामका झण्डै तीन सय परिवार लाभान्वित हुँदै आएका छन् ।
स्थानीय कल्पना केसीले स्वास्थ्य इकाई केन्द्र टेण्टमा हुँदा उपचारका लागि जान समेत सास्ती हुने गरेको बताइन् । ‘साँघुरो क्षेत्र छ । हेर्दा स्वास्थ्य इकाई केन्द्र आफै जोखिममा देखिन्छ । खुला क्षेत्र भएन्,’ उनले भनिन्, ‘यसले सेवा लिन समेत समस्या भएको छ, नागरिकले छिटो–छरितो र सहज रुपमा सेवा पाउने व्यवस्था सरकारले मिलाउनु पर्छ ।’
टेन्टभित्र गर्मीका कारण स्वास्थ्यकर्मीलाई औषधि जोगाउन कठिनाइ भएको छ । एउटा मात्र टेन्टमा बिरामीको स्वास्थ्य परीक्षण गरिने बेड, टेबुललगायतका सामग्री र औषधि राख्नु पर्दा सेवा दिन धेरै कठिनाइ भएको सामुदायिक इकाई केन्द्र प्रमुख यज्ञबहादुर खड्काले बताए । ‘टेन्टभित्र तीन/चार जनाभन्दा बढी बस्न नमिल्ने भएकाले उपचार गर्न आएका सबैलाई खुला स्थानमा राख्नुपर्ने अवस्था छ,’ खड्काले भने ।
इकाई केन्द्र सञ्चालन गरेको स्थान खोंचमा गर्मी बढ्न थालेको छ । जसका कारण दिउँसो टेन्ट बाँफिएर भित्र बस्न नसकिने अवस्था रहेको उनले बताए । ‘बिरामी स्वास्थ्य परीक्षणका लागि एक/डेढ घण्टा बस्दा तातो बाफले गर्दा टाउको दुख्ने, चक्कर लाग्ने समस्याले आफै बिरामी हुने अवस्था सिर्जना भएको छ,’ खड्काले थपे । ओसिलो स्थानमा राख्नुपर्नेमा औषधि टेन्टभित्र बचाउन गाह्रो भएको उनले सुनाए ।
मौसम परिवर्तनका कारण यहाँ दैनिक २०/२२ जना बिरामी आउने गरेका छन् । उपयुक्त जग्गा नहुँदा काम चलाउका लागि गाडेको टेन्ट भिरालो स्थानमा भएको र बिरामी आउजाउ गर्ने बाटो साँघुरो भएकाले हिड्दा लड्ने जोखिम समेत छ ।
परीक्षण गर्न आउने गर्भवतीलाई सेवा दिन झनै कठिनाइ भएको इकाई केन्द्रमा कार्यरत स्वास्थ्यकर्मी हीरा ओलीले बताइन् । ‘गर्भ परीक्षण सुताएर गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसका लागि छुट्टै कोठा चाहिन्छ,’ ओलीले भनिन्, ‘एउटै टेन्टमा पर्दा लगाएर काम चलाउनु परेको छ । कतिपय महिला त लाजले राम्रोसँग जाँच गर्न पनि मान्दैनन् ।’
चैत्रदेखि असारसम्म हुने गर्मी र त्यसपछि वर्षातको समयमा इकाई केन्द्र टेन्टकै भरमा सञ्चालन गर्न नसकिने उनको भनाइ छ । भूकम्पले दार्मा गाउँपालिकाका सबै वडामा रहेका स्वास्थ्य संस्थाका भवन क्षति भएकोमा अन्य मर्मत गरी सेवा सुचारु गरिएको छ । वडा नम्बर ५ मा रहेको सामुदायिक स्वास्थ्य इकाई केन्द्रको भवन धेरै क्षति भएकाले बिरामी सेवाबाट बञ्चित हुन नदिन टेन्ट राखेर सेवा दिँदै आएपनि स्वास्थ्यकर्मीलाई कठिनाइ भएको गाउँपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख यज्ञबहादुर बस्नेतले बताए । उनले तत्कालका लागि अस्थायी रुपमा चलाइएको र भवन निर्माणका लागि माग गरिएको जानकारी दिए ।
