जुम्ला– जुम्लाको कनसुन्दरी गाउँपालिकामा रहेको हाँडसिंजा स्वास्थ्य चौकीले आधा दर्जन बढी स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्दै आएको छ ।
उक्त स्वास्थ्य चौकीको एउटै थलोमा भिडियो एक्स-रे देखि प्रसूति गृह, ल्याब सेवा, आँखा उपचार केन्द्र रहेको छ । एउटै थलोबाट एकीकृत स्वास्थ्य सेवाले सेवाग्राहीलाई सहज भएको छ । बिजुली अभावका कारण सेवा प्रवाहमा चुनौती भोग्दै आएको स्वास्थ्य चौकीमा दाताको सहयोग मार्फत सौर्य ऊर्जा जडान गरिएपछि स्वास्थ्य सेवा प्रभावकारी बन्दै गएको छ ।
आँखा उपचार केन्द्र, बर्थिङ सेन्टर, ल्याब, भिडियो एक्स-रे, खोप केन्द्र, पोषण सुधार गृह, आइसोलेसन कक्ष, अस्थायी कोभिड अस्पताल लगायतका सेवाहरु यस स्वास्थ्य चौकीमा सञ्चालनमा छन् । यति धेरै स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गर्ने जिल्लाका ३० वटा स्वास्थ्य चौकी मध्ये हाँडसिंजा स्वास्थ्य चौकी पहिलो हो । गाउँमै भिडियो एक्स-रे, दिसा पिसाब तथा रगत परीक्षण र आँखा उपचार केन्द्र सञ्चालन हुँदा बजार आउनु पर्ने महँगो उपचारबाट समेत स्थानीय राहत पाएका छन् ।
दुर्गम गाउँमै २४ घण्टा खटिएर सेवा प्रवाह गरिरहेको हाँडसिंजा स्वास्थ्य चौकीले वर्षौँदेखि बिजुली अभावको समस्या झेलिरहेको थियो । आँखा उपचार, भिडियो एक्स-रे, सुत्केरी आमा र बच्चालाई न्यानो प्रदान गर्न तथा इमेल इन्टरनेटका लागि विद्युत् अत्यावश्यक हुँदा पनि त्यहाँ निकै समस्या थियो ।
पालिकाले त्यहाँ ठुलो लगानी गर्ने सम्भावना पनि थिएन । राष्ट्रिय प्रसारण लाइन पुग्ने स्थिति पनि थिएन । वर्षौँदेखि बत्ती अभाव झेल्दै आएको हाँडसिंजा स्वास्थ्य चौकीले विगत एक वर्षयता बत्तीको सुविधा पाएको छ ।
स्वास्थ्य चौकीमा सौर्य ऊर्जा जडान
बत्ती नहुँदा समस्या भोग्दै आएको हाँडसिंजामा ४० लाख लगानीको सौर्य ऊर्जा जडान गरिएको छ । अमेरिकास्थित ग्रिड अल्टरनेटिभ संस्था र त्यहाँका विद्यार्थीको ४० लाख आर्थिक सहयोगमा स्वास्थ्य चौकीमा ५ किलोवाट क्षमताको सौर्य ऊर्जा गरिएको हाँडसिंजा स्वास्थ्य चौकीका इन्चार्ज वीरेन्द्र प्रसाद उपाध्यायले बताए ।
विगतमा बत्ती नहुँदा टर्च लाइटका भरमा उपचार गर्नु पर्ने बाध्यता थियो । मातृ शिशुको सुरक्षामा उत्तिकै चुनौती थियो । उनले भने, ‘विगत एक वर्षयता सौर्य ऊर्जा जडानसँगै स्वास्थ्य चौकी, बर्थिङ सेन्टर, ल्याब, भिडियो एक्स-रे सेवा नियमित रुपमा सञ्चालनमा छन् । वडापालिकामा समेत हामी बत्ती दिएका छौ । स्रोत साधनले भरिपूर्ण भए पनि एक जना विशेषज्ञ डाक्टर भएको भए गाउँमै विशेषज्ञ सेवा नागरिकले पाउने थिए । त्यसमा गाउँपालिकाको पहल जरुरी छ ।’
जुम्लामा राष्ट्रिय विद्युत् प्रसारण लाइन जडान भए पनि सिञ्जा क्षेत्र र ग्रामीण भेगमा लाइन विस्तार भएको छैन । गाउँ गाउँमा पुग्ने, स्वास्थ्य संस्थामा बत्ती बल्न अझै वर्षौँ लाग्ने देखिन्छ । राष्ट्रिय लाइनको पनि त्यति भरपर्दो पनि छैन ।
तर हाँढसिञ्जा स्वास्थ्य चौकी आजभोली २४ घण्टा उज्यालो हुन्छ । राती सुत्केरी हुने महिला आउँदा टर्चैकै भरमा काम गर्नु पर्ने बाध्यता थियो । अहिले त्यसको अन्त्य भएको छ । भने चोटपटक लागेको टाँका लगाउन पनि सहज भएको छ ।
सौर्य ऊर्जा जडान भएपछि बेबी वार मेसिन सञ्चालन छ । जो जन्मिने बित्तिकै निसासिएका बच्चाहरू राखिन्छ । हिउँदको समय रातदिन ड्युटीमा बस्ने स्वास्थ्य कर्मीलाई पनि बत्तीले राहत पुराएको छ ।
आफू आएको चार वर्षमा हाँडसिंजा को स्वास्थ्य सेवालाई गुणस्तर एवम् छिटो छरितो गर्न नियमित खटिएको इन्चार्ज उपाध्यायले उल्लेख गरे । उनका अनुसार हाँडसिंजा पूर्वाधार तथा स्रोत साधनले भरिपूर्ण रहेकोले उपचारमा कुनै समस्या नरहेको देखिन्छ । स्वास्थ्य सेवा प्रवाहलाई चुस्त बनाउन, सौर्य बत्ती सञ्चालनका लागि निरन्तर पहल गर्दा अमेरिकी विद्यार्थी आएर आफै सोलार जडान गरिएको थियो ।
नागरिकको प्रत्यक्ष स्वास्थ्यसँग जोडिएको स्वास्थ्य चौकीको वृद्धि विकासमा लगानी बढाउनु त परै जाओस् रात दिन नभनी नागरिकको सेवामै खटिए पनि पालिकाबाट कुनै प्रोत्साहन हुन नसकेको प्रमुख उपाध्यायको गुनासो छ ।
