पोखरा—गण्डकी प्रदेश ‘ए’ ग्रेडको जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाविहीन बनेको छ । ‘ए’ ग्रेडका ल्याब काठमाडौं उपत्यका केन्द्रीत छन् ।
कोभिड—१९ का बेला ‘ए’ ग्रेडको प्रयोगशाला अनुमति पाएको पोखराको लाइफ केयर डायग्नोस्टिक प्रा.लि.को स्तर घटेको छ । राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाको अनुगमनमा मापदण्ड नपुगेपछि लाइफ केयर ‘बी’ ग्रेडमा झरेको हो ।
लाइफ केयरको मापदण्ड नपुग्दैं ‘ए’ ग्रेडको मान्यता राजनीतिक पहुँचका आधारमा लिएको आरोप लाग्ने गरेको थियो । लाइफ केयरको स्तर घटुवाले तथ्य त्यसको नजिक पुगेको छ ।
राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाको वेबसाइटमा स्वास्थ्य प्रयोगशाला स्थापना तथा सञ्चालन मापदण्ड सम्बन्धी निर्देशिका, २०७७ अनुसार लाइफ केयर ‘बी’ ग्रेडको ल्याब भएको उल्लेख छ । कोभिड—१९ संक्रमण तीव्र फैलिएका बेला पोखरामा निजी क्षेत्रको लाइफ केयर मात्रै ‘ए’ ग्रेडको पिसिआर जाँच गर्न पाउने प्रयोगशाला बनेको थियो ।
राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाको अनुगमनमा स्तर घटेको भएपनि लाइफकेयरले ‘ए’ ग्रेडको प्रयोगशाला भएको बोर्ड हटाएको छैन । राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाबाट प्याथोलोजिस्ट कामनासहितको टोलीले अनुगमन गरी जनशक्ति र आवश्यक मेसिन उपकरण थप गर्न निर्देशन दिएको थियो । यद्यपि, लाइफ केयरले करोड हाराहारीमा थप लगानी गर्नसक्ने अवस्था नभएपछि स्तरवृद्धिको निवेदन दिएर चित्त बुझाएको छ ।
लाइफ केयरका निर्देशक शुक्रराज कँडेलले तत्कालका लागि लाइफकेयर ‘बी’ ग्रेडकै प्रयोगशाला भएको बताए । ‘पहिले कोभिड जाँच गरिरहेको ‘ए’ ग्रेडको ल्याबले स्तर घटेर ‘बी’ ग्रेड भएपनि सो प्रयोगशालाले कोभिड जाँच्न पाउँछ । हामीले ‘बी’ ग्रेड ल्याबबाट दियने सेवा दिएका छौं,’ उनले भने ।
सरकारी मापदण्डअनुसार ‘ए’ र ‘बी’ ग्रेडको प्रयोगशाला सञ्चालन अनुमति दिने तथा दर्ता गर्ने काम राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाले गर्छ । गण्डकी प्रदेशमा कुनै पनि जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला ‘ए’ ग्रेडका छैनन् । ‘ए’ ग्रेडको प्रयोगशालाका लागि क्षेत्रफल, प्रयोगशालामा जाँच हुने स्याम्पल, जनशक्तिलगायत मापदण्ड पुगेको छैन ।
पोखराकै अग्रणी प्रयोगशाला दाबी गर्ने युनाइटेड रेफरेन्स ल्याब (युआरएल) ले पनि ‘ए’ ग्रेडको अनुमति पाएको छैन । युआरएलले १० वटा शाखा तथा ३ सेवा केन्द्र सञ्चालन गरेको भएपनि आवश्यक मापदण्ड नपुगेपछि ‘ए’ ग्रेडमा दर्ता हुन नसकेको हो । राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाको वेबसाइटमा युआरएलको ‘ए’ वा ‘बी’ ग्रेड सूचीमै नाम उल्लेख छैन ।
प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला निर्देशक रामविनय शाह ‘ए’ र ‘बी’ ग्रेडका ल्याबको अनुमति दिने र अनुगमन राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाले गर्ने बताउँछन् । उनकाअनुसार प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशालासँग ‘ए’ र ‘बी’ ग्रेडका ल्याबको कुनै खालको रेकर्ड नै छैन ।
राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाले प्रदेश जनस्वास्थ्यसँग समन्वय नगरेको शाह बताउँछन् । ‘ए र बी को हामीलाई पत्राचार पनि गर्दिनुहुन्न कि तपाईंको क्षेत्रमा यस्तो अनुमति दिएका छौं भनेर । काठमाडौंबाट अनुमति दिएपनि कमसेकम हाम्रो थ्रुबाट सिफारिस र अनुगमन भएको भए सजिलो हुने थियो । माग्न त हामी मागिरहेका छौं । ए र बी ग्रेडको ल्याब कति छन् भन्ने आधिकारिक जानकारी नै छैन,’ शाहले भने ।
राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाको वेबसाइटमा उल्लेख भएबमोजिम स्वास्थ्य प्रयोगशाला स्थापना तथा सञ्चालन मापदण्डसम्बन्धी निर्देशिका, २०७७ अनुसार ‘ए’ ग्रेडका १३ र ‘बी’ ग्रेडका ४७ प्रयोगशाला दर्ता भएका छन् ।
