गर्मी मौसममा आमाबाबुले बालबालिकालाई चिसो पेय पदार्थ दिने गर्छन् । यसले बालबालिकाको स्वास्थ्यमा धेरै असर गर्छ । कोक, फेन्टालगायतका पेय पदार्थले त असर गर्छ नै बट्टामा राखिएका फलफूलको जुसले पनि धेरै असर गर्छ भनेर प्रमाणित भइसकेको छ ।
हामीले फलफूलको जुस त तागतिलो हुन्छ भनेर खान्छौं । तर, त्यो वासी फलफूलबाट बनाएर राखेको हुन्छ र साथै त्यसमा राखिने प्रिजरभेटिभ तथा कलरिङ तत्वले गर्दा स्वास्थ्यमा हानि पुर्याउँछ । बिरामी भेट्न जाँदा यो त राम्रो भनेर लिएर जान्छौं । तर, त्यो वासी फलफूल र चिनीको घोल लिएर जाने हो । त्यस्तो खालको जुसमा ८० प्रतिशत चिनी मात्रै हुन्छ र त्यही चिनीको झोल खानको लागि हामीले धेरै पैसा तिरेका हुन्छौं ।
अहिले त स्कुलको खाजामा पनि यस्ता खालको जुसको विज्ञापन रहेको हुन्छ । त्यसले पनि बालबालिकाको मनोविज्ञानमा असर गरेको हुन्छ । जुस बनाउने ड्रममा कुहिएको फलफूल भेटियो भनेर पनि कहिलेकाहीँ आइरहेको हुन्छ । त्यसैले आमाबाबु पनि सचेत हुनुपर्छ । यस्तो जुस दिनु भनेको आफ्नै छोराछोरीको स्वास्थ्यमा खेलवाड गर्नु हो ।
अहिलेको स्वास्थ्य सुचांकअनुसार नसर्ने रोगहरु जस्तै मधुमेह, क्यान्सर तथा रक्तनलीसँग सम्बन्धित रोगहरुको जोखिम बढ्दै गएको देखाइरहेको छ । यसको मूल कारण नै हाम्रो खानपान र जीवनशैली हो । अतः हामीले के खान्छौ वा खाइरहेका छौं भन्ने कुराको हेक्का राख्न सकिएन भने भोलिको दिनमा स्वास्थयमा विकराल समस्या आउने निश्चित छ । त्यसैले बजारको बट्टाको प्याकेजिङ र प्रोसेसिङ गरेको अप्राकृतिक पेय पदार्थ खानुभन्दा प्राकृतिक र घरमै निर्मित खाद्य वा पेय पदार्थ सेवन गर्नु वुद्धिमानी हुन्छ ।
गर्मीमा के खाने ?
बजारमा पाइने जुसको सट्टामा घरमा नै हुने दही, मही बालबालिकालाई दिनुपर्छ । आफूले पनि यस्तै खानुपर्छ । यस्तैः जौको सातु र सर्वतले पनि गर्मी मौसममा धेरै फाइदा हुन्छ । यसमा पर्याप्त मात्रामा प्रोटिन हुन्छ र रेसादार पनि हुन्छ । यसले शरीरलाई उर्जा पनि दिन्छ ।
ध्यान दिनुपर्ने कुरा
अहिले फलफूल पेलेर निकालिएको जुस पिउने चलन बढेको छ । यसरी जुस पिउँदा पहिला नै पेलेर राखेको छ भने पिउनु हुँदैन् । पेलेर जुस पिउनुभन्दा फलफूल आफैले चपाएर खाँदा राम्रो हुन्छ ।
तर, कहिलेकाहीँ पिउँदा आफैँले वा आफ्नै अगाडि पेलेर पिउनुपर्छ । बाहिर पिएको फलफूलको जुसले झाडापखाला लाग्ने भएकाले सबै सचेत हुनुपर्छ ।
गर्मीमा मही पिउनुका फाइदा
सहरी क्षेत्रमा महीको महत्व थाहा हुँदैन् । दही–महीभन्दा पनि बजारमा पाइने चिसो पेय पदार्थमा मानिसहरूको आकर्षण बढ्दो पाइन्छ ।
बजारमा पाइने चिसो पेय पदार्थले मानव स्वास्थ्यलाई फाइदा पुर्याउँदैन भन्ने जान्दाजान्दै पनि मानिसहरु खान छाड्दैंनन्।
गर्मी मौसममा आमाबाबुले बालबालिकालाई चिसो पेय पदार्थ दिने गर्छन् । यसले बालबालिकाको स्वास्थ्यमा धेरै असर गर्छ । कोक, फेन्टालगायतका पेय पदार्थले त असर गर्छ नै बट्टामा राखिएका फलफूलको जुसले पनि धेरै असर गर्ने चिकित्सकहरू बताउँछन् ।
बजारमा पाइने पेय पदार्थभन्दा मही खानु निकै उत्तम हो । अझ गर्मीयाममा मही खानु स्वास्थ्यका लागि लाभदायक हुने चिकित्सकहरू बताउँछन् । मही खानुका फाइदाहरू यस्ता छन् :
- गर्मीयाममा शरीरमा आलस्यता आउँछ। महीको सेवनले शरीरमा शीतलता ल्याउने, स्फूर्ति बढाउने साथै पानीको मात्रा र शरीरलाई चाहिने इलेक्ट्रोलाइट सन्तुलन राख्न समेत मदत पुर्याउँछ ।
- महीमा पाइने ‘प्रोबायोटिक’ले आन्द्राको समस्या (आइबिएस, कब्जियत आदि) हुनबाट जोगाउँछ।
- मोहीमा क्याल्सियम, फस्फोरस आदि पोषक तत्व पाइने भएकाले, हड्डीहरूलाई बलियो बनाउँछ।
- भुटेको जिराको साथमा मही खाँदा पाचन प्रणाली ठीक राख्न मद्दत गर्छ।
- मोटोपना अधिक हुँदा महीमा नुन मिलाएर पिउनु शरीरका लागि फाइदाजनक हुन्छ।
- साँझ बिहान महीको सेवन गर्दा स्मरणशक्ति तेज हुन्छ।
- पटक—पटक बाडुल्की लाग्ने समस्या भए महीमा एक चम्चा अदुवाको रस मिलाएर सेवन गर्नु लाभदायक हुन्छ ।
(लेखक लुम्बिनी आयुर्वेद चिकित्सालय रुपन्देहीमा कार्यरत छन् ।)
