विराटनगर–मोरङको जहदा गाउँपालिका–२ नयाँटोलका ७ वर्षीय बलवीर राजभार खेल्ने क्रममा टाउकोमा बाँसको भाटा लागेर दुई हप्ता अगाडि गम्भीर घाइते भए । आर्थिक अवस्था नाजुक रहेको राजभार परिवारले उपचार गर्ने खर्च नभएपछि झण्डै एक हप्ता घरमै बलवीरलाई राखे ।
बलवीरको टाउको दुःखेर असह्यै पीडा हुन थालेपछि मात्रै चोट लागेको एक हप्तापछि ५ चैतमा ठूलो बुवा उमेश राजभारले कोशी अस्पतालको ओपीडीमा लिएर आए । जब अस्पतालका न्यूरो सर्जन डा. चन्द्रप्रकाश यादवले राजभारको टाउमा लागेको चोट हेरे, उनी चकित भए ।
मिस्त्री गरेर पाँच जनाको परिवार पाल्दै आएका दिनेशसँग छोराको उपचार गर्ने खर्च नभएको कारणले उपचार गर्न ढिलो आएको ठूलो वुवा उमेशले चिकित्सकलाई बताए । त्यसपछि अस्पताल प्रशासनले निःशुल्क शल्यक्रिया र उपचार गर्ने घोषणा गरिदियो । त्यसलगतै अस्पतालका न्यूरो सर्जन डा. यादवको नेतृत्वको टोलीले राजभरको ढेड घण्टा लगाएर सफल शल्यक्रिया गरेको छ । ‘बाँसले लागेर टाउको हड्डी फुटेर मतिष्कभित्र गाडिएको सिटी स्क्यान गरेपछि थाहा भयो । त्यसपछि शल्यक्रिया गरेर गाडिएको हड्डी निकालेका छौं,’ डा. यादवले भने, ‘अहिले ठिक ठाउँमा आएको छ । बिरामीको अवस्था सुधार भइरहेको छ ।’
सोमबार शल्यक्रिया गरिएको १० दिनपछि बिरामी बलवीरलाई डिस्चार्ज दिने तयारी गरिएको उनले बताए । ‘बिरामी अहिले खान, बस्न र हिडडुल गर्न सक्ने भएका छन् । शल्यक्रियापछि क्रमिक रुपमा सुधार आएपछि डिस्चार्जको तयारी गरिएको हो,’ डा. यादवले भने । बालककोे उपचार गरिरहेका चिकित्सक यादवका अनुसार अहिले स्वास्थ्य अवस्था खतरामुक्त रहेकोले डिस्चार्जको तयारी गरिएको हो ।
यस्ता बिरामीको उपचार जतिसक्दो चाँडै नगरे छारेपन आउने सक्ने सम्भावना बढी हुने उनले बताए । ‘रगत जम्न सक्ने हुन्छ । भोलिको दिनमा बच्चाको एक साइट खुट्टाहरू कमजोर हुन सक्छ । त्यसले गर्दा चाँडै शल्यक्रिया गरिनुपर्ने हुन्छ । र, त्यो मतिष्कमा गाडिएको हड्डी निकाल्नुपर्ने हुन्छ,’ डा. यादवले भने ।
टाउको खोलेर गरिएको यो शल्यक्रिया कोशी अस्पतालमा पहिलो भएको अस्पतालका निमित्त प्रमुख मेडिकल सुपरिन्टेण्डेन्ट सह—प्राध्यापक डा. रविनराज सिंहले बताए । ‘यसअघि अस्पतालमा टाउकोको सिस्टहरू निकाल्ने गरिएको थियो । अहिले टाउको खोलेर मतिष्कमा गाडिएको हड्डी निकाल्ने शल्यक्रिया यो कोशी अस्पतालमा पहिलो हो,’ उनले उनले भने, ‘सफल शल्यक्रिया भएको छ ।’ कोशीमा न्यूरो सर्जरीको सेवाहरु अहिले संचालनमा रहेको उनले बताए । आर्थिक रुपमा विपन्न परिवारले उपचार खर्च नभएको बताएपछि अस्पतालले शल्यक्रियादेखि उपचार खर्च पनि निःशुल्क गरेको उनले बताए ।
उपचारपछि छोराको स्वाथ्य अवस्था ठिक भएपछि ठूला बुवा उमेश हर्षित मुद्रामा देखिएका छन् । ‘अहिले छोरा हाँस्न र बोल्न सक्ने भएको छ । १० दिनको उपचारपछि सोमबार डिस्चार्ज हुने भएको छ,’ उनले भने, ‘चिकित्सक र अस्पतालले छोरालाई बचाउन गरेको यो सहयोग म बिर्सन सक्दिनँ । उपचारमा सहयोग पु¥याउने प्रति आभारी छु ।’
कोशीको न्यूरो सर्जरीमा जनशक्ति र उपकरणको अभाव
न्यूरो सर्जरी सेवा सुरू भएको कोशी अस्पतालमा पर्याप्त मात्रामा जनशक्ति र उपकरणहरुको अभाव रहेको चिकित्सकहरुले बताएका छन् । कोशीमा न्यूरो सर्जन एक जनाको दरबन्दी छ । उक्त दरबन्दी पदपूर्ति भएको छ ।
न्यूरो सर्जरी वार्डमा मेडिकल अधिकृत नहुँदा समस्या भएको उपचारमा संलग्न चिकित्सक बताउँछन् । ‘न्यूरो सर्जरी वार्डमा मेडिकल अधिकृत र नर्सहरुको आवश्यकता छ । त्यससँगै थप उपकरणहरुको पनि आवश्यक रहेको छ,’ न्यूरो सर्जन डा. चन्द्रप्रकाश यादवले भने, ‘तत्काल पोस्टअप र माइक्रोस्कोपीक उपकरण भए न्युरो सर्जरीका ठूला–ठूला शल्यक्रिया गर्न सकिने थियो ।’
थप जनशक्ति र पर्याप्त उपकरणहरु भए ब्रेन ट्युमरको शल्यक्रियादेखि मेरुदण्डसम्मको उपचार गर्न सकिने उनले बताए । न्युरो सर्जरी आईसीयूको पनि आवश्यक रहेको उनले बताए । ‘यो जरुरी छ । अप्रेसन गर्नुमात्र ठूलो कुरा होइन् । त्यसपछि हुनुपर्ने केयर मुख्य विषय हो,’ उनले भने, ‘त्यसैले जनशक्तिको आवश्यकता छ ।’
कोशीको ओपीडीमा हप्ताको तीन दिन न्यूरो सर्जरीको सेवाहरु हुने गरेको छ । सोमबार, बुधबार र बिहीबार ओपीडीमा चिकित्सक डा. यादव बस्ने गरेका छन् भने शल्यक्रिया हप्ताको दुई दिन हुने गरेको छ । शल्यक्रिया आइतबार र मंगलबार हुने गरेको अस्पतालले जनाएको छ ।
कोशी अस्पतालका निमिक्त मेसु डा. सिंहले २० वर्ष अगाडिको दरबन्दीअनुसार अहिले काम भइरहेको बताए । ‘त्यो बेला बिरामीको चाप एकदमै कम थियो । त्यसबेलामा ओपीडीमा ५ देखि ६ सय बिरामी हुने गरेका थिए । अहिले दैनिक ओपीडीमा १५ सय देखि २ हजारसम्म बिरामी आउने गरेका छन्,’ डा. सिंहले भने, ‘पूरानो दरबन्दीअनुसार स्वास्थ्यकर्मीहरुले काम गरिरहेका छन् । अहिले ओएनम सर्वे भएको छ । यो सदर भएर आएपछि जनशक्ति थप हुनेछ । यसको लागि हामीले पहल गरिरहेका छौं ।’
