डा. पंकज बर्मन । पेशाले क्यान्सर रोग विशेषज्ञ हुन् । नेपाल मेडिसिटी अस्पतालका क्यान्सर रोग विभाग प्रमुख उनी भारतीय नागरिक भएपनि दोस्रो घर नेपाललाई मान्छन् । त्यही कारण विगत १० वर्षदेखि डा. बर्मन नेपालमै छन् । यहीका क्यान्सर रोगका बिरामीहरुको उपचारमा दिनरात खटिइरहेका छन् । उनले यो अवधिमा सयौं नेपाली क्यान्सर रोगका बिरामी उपचार गरेका छन्, तिनै बिरामीहरुको माया र स्नेहकै कारण उनले नेपाललाई आफ्नो कर्मभूमीका रुपमा अपनाएका हुन् ।
डा. बर्मनको जन्म आसामको गोवाहाटीमा भएको हो । बुवा सुर्जेकान्त बर्मन र आमा बिचित्रा बर्मा दुवै जना सरकारी जागिरे थिए । परिवारका पाँचौ सन्तानका रुपमा जन्मिएका उनको शिक्षादीक्षामा अभिभावकले विशेष ख्याल पु¥याएका थिए । डा. बर्मनको प्रारम्भिक शिक्षादीक्षा गुवाहाटीकै स्थानीय स्कुलमा भएको हो । पढाइमा अब्बल उनले सानैदेखि डाक्टर बन्ने सपना बुनेका थिए ।
स्कुल जीवनमा उनलाई सबैभन्दा बढी मनपर्ने विषय बायोलोजी थियो । नेपालसँग मिल्दोजुल्दो परिवेश, वातावरण र संस्कृति रहेको आसाममा उनी पढाइमै बढी केन्द्रीत रहे । ‘यहाँको खाना, यहाँको रितिरिवाज परम्पराहरु आसामकै जस्तै छन्,’ उनले भने, ‘पछिल्ला १० वर्षमा पनि मलाई घरबाट टाढा बसिरहेको कहिल्यै अनुभूति भएको छैन ।’ डा. बर्मनलाई नेपालको मौसम र कल्चर असाध्यै मन पर्छ ।
स्कुल जीवनपछि उनले थप शिक्षा पनि आसामबाटै पूरा गरेका हुन् । त्यसपछि उनी गुवाहाटी मेडिकल मेडिकल कलेजबाट सन् २००० मा एमबीबीएस उत्तीर्ण गरे । त्यहीबाट उनले सन् २००७ मा इन्टरनल मेडिसिनमा एमडी सक्काए । एमबीबीएस पढ्दा—पढ्दैं उनकी आमालाई पाठेघरको क्यान्सर भयो । डा. बर्मनको करिअरलाई क्यान्सरमा केन्द्रीत गर्नका लागि त्यही घटना काफी बन्यो । ‘आमालाई क्यान्सर भएपछि मैले क्यान्सरमै विशेषज्ञ बन्ने इच्छा भयो,’ हालैको एक मध्यान्ह हेल्थआवाजसँगको कुराकानीमा उनले सुनाए । त्यही कारण उनले क्यान्सरमा विशेषज्ञता हासिल गर्नका लागि दोहो¥याएर प्रवेश परीक्षा दिए । यो अवधिमा उनले नयाँदिल्लीका विभिन्न अस्पतालहरुमा काम गरेर अनुभव संगाले ।
दोस्रो प्रयासमा टप फाइभभित्र परेपछि डा. बर्मनले डिप्लोम्याट नेशनल बोर्ड (डिएनबी)अन्तर्गतको आर्मी मेडिकल कलेजमा अंकोलोजीमा विशेषज्ञता हासिल गर्ने अवसर पाए । सन् २०१२ मा उनले अंकोलोजीमा विशेषज्ञता हासिल गरेका हुन् । डा. बर्मन युरोपियन सर्टिफाइड मेडिकल अंकोलोजिष्ट पनि हुन् । उनले सन् २०१७ मा एसीएमएओ पास गरेका हुन् ।
सन् २०१२ मा उनले एशोसिएट कल्सल्ट्यान्ट अंकोलोजिष्टका रुपमा ६ महिना अर्टेमिस हस्पिटलमा काम गरे । त्यसपछि बीएलके सुपर स्पेसियालिटी हस्पिटलमा नयाँदिल्लीमा सन् २०१३ सम्म दुई वर्ष बिताए । त्यही क्रममा डा. बर्मनलाई उनका प्रोफेसरले नेपालमा अंकोलोजिष्ट चाहिएको र काम गर्ने जाने हो भनेर प्रस्ताव राखे । उनी प्रोफेसरको प्रस्तावलाई स्वीकार गर्दै सानो क्यान्सर सेन्टर बनाउने ग्वार्कोस्थित बीएण्डबी हस्पिटलको योजना पूरा गर्नका लागि सन् २०१३ मा नेपाल आएका हुन् । सुरुमा केही समयका लागि नेपाल आएकी उनलाई नेपालीपनले अहिलेसम्म नेपालमै तानिरहेको छन् । ‘सुरुमा म दुई महिनाका लागि नेपाल आएको थिए । बीएण्डबी अस्पतालमा काम गर्दागर्दै यहाँका बिरामीको अवस्था निकै नाजुक देखे । त्यही कारण नेपाल छाड्न सकिन् ।’
जतिबेला उनी बीएण्डबी अस्पतालमा काम गर्थे, त्यतिबेला नेपालमा राम्रो उपचार नहुने भन्दै थुप्रै नेपाली उपचारका लागि भारत धाइरहेका हुन्थे । यो समस्यालाई नजिकबाट अनुभव गरेका उनले नेपालमै बसाइँ लम्बाउने र नेपालका बिरामीको यही उपचार गर्ने योजना बनाए । त्यही कारण उनले दुई महिनाको नेपाल बसाइँलाई ३ वर्ष लम्बाए । यो अवधिमा उनले तीन वर्ष नै बीएण्डबी अस्पतालमा बिरामी सेवामा बिताए ।
सन् २०१७ मा नेपाल मेडिसिटी अस्पताल सञ्चालनमा आयो । डा. बर्मनलाई नेपाल मेडिसिटीका सञ्चालन डा. उपेन्द्र महतोले मेडिसिटीमा काम गर्नका लागि अफर गरे । डा. महतोको अफर डा. बर्मनलाई मन प¥यो । उनले मेडिसिटीका सुरुवाती चरणमै रहेका बेला मेडिसिटीमा क्यान्सर रोग विशेषज्ञका रुपमा जागिर सुरु गरे । ‘मेडिसिटीमा म आउँदा विभागहरु पनि बनिसकेका थिएनन्,’ उनले भने, ‘म आएपछि यहाँ विभागहरु स्थापना गर्नका लागि पनि भूमिका खेले ।’ उनकै नेतृत्वमा मेडिसिटीले क्यान्सर विभाग चलाइरहेको छ ।
‘यहाँका बिरामीहरु अन्य देशहरुमा क्यान्सर उपचारका लागि जान नपरोस् भन्ने चाहन्छु,’ डा. बर्मन भन्छन्, ‘नेपालमा क्यान्सरका उपचार विधी अरु देशहरुजस्तै हो । उपचार विधि एउटै भएकाले यहाका बिरामी अन्य देशहरुमा धाइरहन आवश्यक छैन ।’ डा. बर्मनकाअनुसार स्वदेशमै उपचार गर्दा अनावश्यक रुपमा हुने खर्च पनि बचत हुन्छ । उनकाअनुसार अहिले क्यान्सर दिन प्रतिदिन बढ्दै गएको छ । ‘अहिले क्यान्सर धेरै कमन भैरहेको छ । यसको उपचार पनि राम्रो हुँदै गएको छ,’ उनी थप्छन्, ‘त्यति नै यसका बिरामी संख्या बढ्दो देखिन्छ ।’ समयमै क्यान्सर पत्ता लागेका उपचार भएर ठीक हुने उनले बताए ।
हरेक क्यान्सरका फरक—फरक किसिमका सुरुवाती लक्षणहरु देखिने डा. बर्मन बताउँछन् । तर, स—साना लक्षणलाई प्रायःजसोले वेवास्ता गर्छन् । तर, सामान्य लक्षणहरुमा पनि विशेष ध्यान दिनुपर्ने उनको भनाइ छ । ‘दिशामा नियमित रगत जानु पनि एक लक्षण हो । तर, धेरैले यसलाई पायल्सको लक्षण भनेर औषधी खाइरहेका हुन्छन्,’ उनी अनुभव बाँड्छन्, ‘तर, आन्द्रामा क्यान्सर भैरहेको हुन्छ ।’ फोक्सोमा क्यान्सर हुँदा खकारमा रगत देखिने, खोकी लागिरहने, छात्ती दुख्नेजस्ता सुरुवाती लक्षण देखिन्छन् । डा. बर्मनकाअनुसार अहिले महिलाहरुमा स्तन क्यान्सरको समस्या बढी मात्रामा देखिइरहेको छ । त्यही कारण वर्षमा एक पटक सबैले आफ्नो स्वास्थ्य जाँच गराउन उनको सुझाव छ । ‘४० वर्ष कटेपछि त कम्तिमा वर्षमा एक पटक स्वास्थ्य जाच गराउनैपर्ने हुन्छ,’ उनले भने ।
नेपालमै विवाह
डा. बर्मनको बीएण्डबी हस्पिटल काम गर्दागर्दै इलामकी अनिशा ढुंगानासँग आँखा जुधे । त्यही आँखा जुधाइ उनीहरु दुवैका लागि निकट आउने र एकअर्काको मन बुझ्ने कारण बन्यो । बीएण्डबीमै कार्यरत अनिशा र डा. बर्मनबीच झाँगिदैं गएको सम्बन्धले सात वर्षअघि विवाहको रुप लियो । अहिले उनकी श्रीमती अनिशा त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा एमएन पढ्दैछिन् ।
यो अवधिमा उनले नेपाली युवतीलाई जीवनसंगीनीका रुपमा पाएनन् । माया गर्ने धेरै नेपालीको घेरा बनाएका छन् । अझ रमाइलो त के भने यो अवधिमा उनले नेपाली भाषा पनि सिकिसकेका छन् । उनी घरमा पनि नेपाली नै बोल्छन् । फुर्सदमा घुमफिरमा निस्कन रुचाउने उनलाई सबैभन्दा मनपर्ने ठाउँ पोखरा हो । ‘म पछिल्ला १० वर्षमा ३० पटक जति पोखरा पुगिसकेको छु,’ उनले घुमघाम किस्सा सुनाए । सामान्य पहिरन रुचाउने डा. बर्मनको नेपाली खानपिनमा टस बसेको छ ।
