पोखरा—कोभिड–१९ महामारी फैलिएपछि सरकारले २ वर्षअघि चैत ११ देखि देशव्यापी लकडाउन घोषणा ग¥यो । त्यसपछि आम साधारणमा महामारीको त्रास फैलियो । नयाँ प्रकृतिको महामारीमा स्वास्थ्यकर्मीसमेत ज्यान गुमाएका घटना सार्वजनिक भएपछि स्वास्थ्यकर्मी नै कोभिड–१९ बाट त्रसित थिए ।
कोभिडको पहिलो लहरमा धेरै बिरामीको ज्यान जानुको मुख्य कारण त्रास नै भएको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल पोखरा कोभिड फोकल पर्सन डा. शरदचन्द्र बराल बताउँछन् । स्वास्थ्यकर्मीले खोप पाएपछि आत्मविश्वास बढेकाले बिरामीले सेवा पाएको र दोस्रो लहरमा धेरैको ज्यान बचाउने उपचार भएको उनको भनाइ छ ।
पहिलो, दोस्रो र तेस्रो लहरपछि अहिले बिरामीको ज्यानै जाने जोखिम भने कम भएको छ । यसको मुख्य कारण कोभिड–१९ विरुद्धको खोप तथा स्वास्थ्यकर्मीमा महामारीबारे जानकारी तथा आत्मविश्वासका साथ बिरामीको उपचार भएको स्वास्थ्यकर्मीहरु बताउँछन् । संक्रामक तथा सरुवा रोग अस्पतालका निर्देशक डा. विकास गौचनले आफू दुई पटक कोभिड–१९ संक्रमित भएको स्मरण गर्दै भने, ‘हामीले बिरामीलाई सकेसम्म धेरै सुविधा दिने गरी काम ग¥यौं । पहिले नभएका पूर्वाधार पनि थप गरेर उत्कृष्ट सेवा दिन सक्यौं ।’
गण्डकी स्वास्थ्य निर्देशनालयले प्रदेशमा लक्ष्यभन्दा बढीलाई खोप लगाउन सफल भएको जनाएको छ । गण्डकीमा १८ वर्षमाथिका कुल १०५ प्रतिशतले कोभिड–१९ विरुद्धको पहिलो मात्रा खोप लगाएको स्वास्थ्य निर्देशनालय गण्डकीले जनाएको छ । दोस्रो मात्रा लगाउने १०३ प्रतिशत रहेका छन् भने १८ प्रतिशतले थप मात्रा (बुस्टर डोज) लगाएका छन् ।
निर्देशनालयका अनुसार सबैभन्दा बढी मुस्ताङमा १७७ प्रतिशत र बागलुङमा सबैभन्दा कम ९१ प्रतिशतले पहिलो मात्रा खोप लगाएका छन् । यस्तै, गोरखामा १०४, मनाङमा १३०, म्याग्दीमा १००, कास्कीमा १११, लमजुङमा १०९, तनहुँमा १००, नवलपरासीमा ११३, स्याङ्जामा १०५, पर्वतमा ९२ प्रतिशतले कोभिड–१९ विरुद्धको खोपको पहिलो मात्रा लगाएका छन् ।
यस्तै, पूरा मात्रा (दोस्रो डोज) लगाउने बाग्लुङमा सबैभन्दा कम ८० प्रतिशत र मुस्ताङमा १८० प्रतिशत रहेका छन् । निर्देशनालयका अनुसार गण्डकीको सदरमुकाम रहेको जिल्ला कास्कीमा १२१ प्रतिशतले पूरा मात्रा लगाएका छन् ।
यसैगरी, १२ देखि १७ वर्ष उमेर समूहका ८५ प्रतिशतले गण्डकीमा पूरा मात्रा र ९४ प्रतिशतले पहिलो मात्रा लगाएका छन् । पहिलो मात्रा लगाउने नवलपरासी पूर्वमा सबैभन्दा धेरै ११० प्रतिशत रहेका छन् भने सबैभन्दा कम ३१ प्रतिशत मनाङमा रहेका छन् । कास्कीका १०२ प्रतिशत १२ देखि १७ वर्ष उमेर समूहका बालबालिकाले कोभिड–१९ विरुद्धको पहिलो मात्रा लगाएका छन् ।
यही उमेर समूहमा दोस्रो मात्रा सबैभन्दा बढी नवलपरासी पूर्वमा ९८ प्रतिशत र सबैभन्दा कम मनाङमा १९ प्रतिशतले लगाएका छन् । गण्डकीका ११ जिल्लामध्ये गोरखामा २१, मनाङमा ३३, मुस्ताङमा १४, म्याग्दीमा २२ प्रतिशतले थपमात्रा (बुस्टर) लगाएका छन् । यस्तै, कास्कीमा १९, लमजुङमा २७, तनहुँमा १६, नवलपरासी पूर्वमा १२, स्याङ्जामा १९, पर्वतमा २२, बाग्लुङमा १६ प्रतिशतले बुस्टर डोज खोप लगाएका छन् ।
गण्डकीमा पछिल्लो समय कोभिड–१९ संक्रमण पुष्टि हुनेको संख्या एक अंकमा रहेको छ । कोभिड–१९ विरुद्धको खोप लगाउनेको संख्या लक्ष्यभन्दा बढी भएकाले अब संक्रमितको मृत्यु हुने वा जटिल अवस्था रहने सम्भावना नै कम भएको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल कोभिड फोकल पर्सन डा. बरालले बताए । ‘नयाँ खालको खतरनाक भेरियन्ट (महामारी) नआए अब ज्यानै जाने जोखिम कोभिडबाट हुँदैन्,’ उनले भने, ‘तर, महामारी जहिले र जुन अवस्थामा पनि फैलन सक्नेतर्फ भने चनाखो रहनै पर्छ ।’
गण्डकीमा साधारण बेड ४८७, एचडियु बेड ३१३, आइसियु बेड १६६ र भेन्टिलेटर बेड ६९ गरी १ हजार ३८ बेड क्षमता रहेकोमा बिरामी भर्ना संख्या शून्य (०) रहेको निर्देशनालयले जनाएको छ । तत्काल कोभिड बिरामीको चाप नभएको भएपनि कोभिडलगायत महामारी जोखिम बढ्न सक्ने भएकाले स्वास्थ्यका सबै मापदण्डहरुको अनिवार्य पालना गर्नसमेत निर्देशनालयले आग्रह गरेको छ ।
कोभिड–१९ विरुद्धको खोपमा लक्ष्यभन्दा बढीलाई खोप लगाएको गण्डकी प्रदेशले १५ महिनादेखि १५ वर्षसम्मका बालबालिकाका लागि लगाउने भनिएको टाइफाइडविरुद्धको खोपमा पनि पूर्ण सफलता हासिल गर्ने दाबी गरेको छ । गण्डकीमा उक्त उमेर समूहका ५ लाख ६० हजार बालबालिका रहेको तथ्यांक छ । टाइफाइडविरुद्धको खोपको प्रभावकारिता ९६.९७ प्रतिशत रहेको दाबी गरिएको गण्डकी स्वास्थ्य निर्देशक खिमबहादुर खड्काले उल्लेख गरे ।
