पछिल्लो समय नेपालमा वनस्पतिमा आधारित आहारको प्रचलनमा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ। स्वास्थ्य समस्याका कारण धेरैले शाकाहारी खाना अपनाइरहेका छन् । शाकाहारी आहार स्वास्थ्यका लागि निकै फाइदाजनक हुन्छ। अझ यो वनस्पतिमा आधारित आहार शाकाहारी आहार टाइप-१ वा टाइप-२ मधुमेह भएका मानिसहरूका लागि अति नै लाभकारी हुन्छ।
शाकाहारी भोजनले टाइप-२ मधुमेहलाई व्यवस्थापन गर्न र रोक्न मद्दत गर्छ। शाकाहारी आहार वनस्पति-आधारित आहारको भाग हो। यस प्रकारको आहारमा मासु, माछा, अण्डा, कुखुरा, दुग्धजन्य पदार्थ र मह भने पर्दैन। एक स्वस्थ शाकाहारीले पनि परिष्कृत र प्रशोधित खानाहरू पनि खादैनन्।
शाकाहारी आहारले मधुमेह रोक्न गर्छ मद्दत
तरकारी, फलफूल, ओखर र दालजस्ता बिरुवामा आधारित आहारमा समावेश गरिएका खानेकुराले टाइप २ मधुमेहलगायत विभिन्न दीर्घकालीन रोगहरूको उपचार गर्न मद्दत गर्छ। स्टार्च नभएका तरकारीहरू धेरै प्रकारका फलफूल, बीया,ओखर र सिमी जस्ता खानेकुराहरूमा ग्लाइसेमिक इन्डेक्स कम हुने भएकाले तिनीहरूको सेवन गर्दा रगतमा चिनीको मात्रा बढाउने सम्भावना कम हुन्छ।
शाकाहारी आहारको अर्को सकारात्मक पक्ष भनेको कम ग्लाइसेमिक भारले पनि स्वस्थ पेट बायोफिल्मलाई बढावा दिन्छ। गट बायोफिल्महरू (पातलो सुरक्षात्मक अवरोधहरू) हुन् जसले आन्द्रामा ब्याक्टेरिया वरिपरि बनाउँछ र ग्लुकोज प्रवेश गर्न गाह्रो बनाउँछ।
टाइप-२ मधुमेह भएका अधिकांश मानिसहरू मोटो वा अधिक तौल भएका हुनाले, कम ग्लाइसेमिक इन्डेक्स भएका खानेकुराहरू खाँदा पनि बोसो जम्मा हुनबाट रोक्न र इन्सुलिन प्रतिरोधलाई रोक्न मद्दत गर्न सक्छ। शाकाहारी भोजनको अर्को फाइदा यो हो कि यसले कोलेस्ट्रोल कम गर्न मद्दत गर्छ, संतृप्त बोसो घटाउँछ, र, हृदय रोगको जोखिम कम गर्छ। यी सबैले मधुमेह मेलिटस भएका व्यक्तिलाई फाइदा पुर्याउँछ।
शाकाहारी भोजनले निम्न लाभहरू प्रदान गर्न सक्छ:
- कम रक्तचाप
- नशा क्षतिमा सुधार
- मेटाबोलिक सिन्ड्रोम भएका बिरामीका लागि फाइदाजनक
- ‘A1c’ स्तरहरू नियन्त्रणमा राख्न मद्दत
प्रोटिन
धेरै शाकाहारीहरू सुरुवातमा आफुले प्रोटिनको सही मात्रा उपभोग गरिरहे छ वा छैन भनेर धेरै चिन्तित हुन्छन्। यो एक ठूलो समस्या हुनु हुँदैन किनकी हामीमध्ये धेरैले दिनभर पर्याप्त प्रोटीन सेवन गर्छौं। त्यहाँ धेरै शाकाहारी खानाहरू पनि छन् जुन प्रोटीनको धनी स्रोतका रूपमा चिनिन्छन्, यी खानेकुराहरू समावेश छन्:
- दाल र गेडागुडी
- मेवा , काजू, बदाम, आदि
- बटमासयुक्त प्रोडक्ट
- चना
- सब्जी, दूध
- क्यालसियम
शाकाहारी भोजनमा बलियो हड्डीका लागि पर्याप्त मात्रामा क्याल्सियम हुनुपर्छ। क्याल्सियम जीवनभरको लागि आवश्यक छ। तर, यो विशेष गरी महत्त्वपूर्ण छ किनकि बच्चाहरू बढ्दै छन्। पर्याप्त मात्रामा क्याल्सियम हुने शाकाहारी खानाहरू समावेश छन्:
भिटामिन बी १२
भिटामिन बी १२ स्नायु प्रणालीको उचित कार्य र रक्त कोषिकाहरुलाई स्वस्थ राख्नको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। यो भिटामिन प्राकृतिक रूपमा पशुजन्य उत्पादनहरूमा पाइन्छ । तर, शाकाहारीहरूले उनीहरूलाई भिटामिन बी-१२ उपलब्ध गराउन च्याउ, ओमेगा-३ फ्याटी एसिड, आइरन, आयोडिन, जिंक र सेलेनियम जस्ता अन्य धेरै पोषक तत्वहरू छन्, जुन तरकारी, ओखर, बिया, दाल, ड्राई फ्रुट्स र बिहानको खाजामा प्रशस्त मात्रामा सेवन गरेर प्राप्त गर्न सकिन्छ।
