विराटनगर—बुधबार दिउँसो साढे ११ बजेको समय । रेडियोलोजी विभागमा विरामीको अत्याधिक भिड लागेको छ । अल्ट्रासाउन्ड, सिटी स्क्यान र एक्स–रे सेवा लिन बिरामीको लामबद्ध छन् ।
चर्को गर्मीमाझ त्यही भिडमा पिडा सहँदैं छटपटी रहेका बिरामीहरु पनि छन् । रेडियोलोजी विभागभित्र रहेका केही बिरामी भन्दैछन्, ‘मलाई चाँडै भिडियो ए–क्सरे गरिदिनु न सारै पीडा भयो ।’ हेल्थआवाजकर्मी विराटनगरस्थित कोशी अस्पतालको उत्तरपट्टी रहेको रेडियोलोजी विभागमा बुधबार दिउँसो पुग्दा सुनिएको र देखिएको दृष्य हो यो ।
अस्पतालको रेडियोलोजी विभाग बाहिरपट्टी भेटिइन्, मोरङ कानेपोखरी गाउँपालिका–३ केरौनका ४० वर्षीया उमादेवी थापा । दुई दिनदेखि साह्रै पेट दुःखेपछि बुधबार कोशी अस्पताल आएकी थिइन् । सबेरै अस्पताल आएकी उनले काउन्टरमा पूर्जी काटेपछि तीन घण्टापछि अस्पतालका फिजिसियन चिकित्सकलाई देखाइन् । चिकित्सकले चेक जाँच गरेपछि प्रयोगशाला परीक्षणका लागि भिडियो ए–क्सरे लेखिदिए । त्यसपछि उनले ६ सय रूपैयाँमा बुझाएर भिडियो ए–क्सरेको बिल काटिन र अस्पतालको रेडियोलोजी विभागमा बुधबार दिउँसो पुगिन् ।
रेडियोलोजी विभागको काउन्टरमा बसेका स्वास्थ्यकर्मीले बुधबारको कोटा पूरा भएको बताए । ‘अब बिहीबार विहान ९ बजे आएर पालोमा लगाउनु भन्दै फकाईदिनुभयो,’ कोशीको रेडियोलोजी विभाग अगाडि भेटिएकी थापाले पीडा सुनाउँदै भनिन्, ‘करिब ६० किलोमिटर सार्वजनिक यातायात चढेर सरकारी अस्पताल आइपुगे । तर, एकै दिनमा उपचार गर्न पाइन् । फेरी भोली आउनुप¥यो । एक्कै दिनमा हुने काम पनि पर्याप्त चिकित्सक नभएको भन्दै फर्काइदियो ।’
सस्तोमा उपचार पाइने भएपनि सरकारी अस्पताल प्रशासनले व्यवस्थापन गर्न नसक्दा सेवाग्राहीले सास्ती पाउनु परेको उनले बताइन् । कोशीको रेडियोलोजी विभागमा भेटिएका कामनादेवी मुिखयाको समस्या पनि ठ्क्याकै उमादेवीसँग मिल्दोजुल्दो छ । दुई दिनयतादेखि पेटमा समस्या भएपछि उनी पनि मंगलबार कोशी अस्पताल आएकी थिइन् ।
‘पहिलो दिन चिकित्कसलाई मात्र देखाएर घर फर्किए । मंगलबार पालो नआएपछि बुधबार सबेरै अस्पताल आएको भएपनि रेडियोलोजी विभागमा तीन घण्टापछि पालो आयो । भिडियो ए–क्सरे गरे,’ बुधबार दिउँसो रिपोर्टको पर्खाइमा रहेकी मुखियाले भनिन्, ‘एक दिन पालो कुरेर भिडियो ए–क्सरेको रिपोर्ट आएपछि चिकित्सकलाई देखाएर घर फर्किन्छु ।’
प्रदेश १ को राजधानीमा रहेको कोशी अस्पतालको रेडियोलोजी विभागमा दरबन्दीअनुसारका चिकित्सक नहुँदा विरामीले सास्ती पाएका उल्लेखित प्रतिनिधीमूलक घटना हुन् । चुस्त व्यवस्थापन र दरबन्दीअनुसारको चिकित्सक ल्याउन अस्पतालका मेसु र विकास समितिका पदाधिकारीहरूले चासो नदेखाउँदा सेवाग्राहीले अहिले दैनिक हैरानी खेपिरहेका छन् ।
रेडियोलोजी विभागमा पर्याप्त मात्रामा चिकित्सक नहुँदा पछिल्लो दुई दिनयतादेखि सेवाग्राहीले दुईदेखि तीनदिनमा मात्र भिडियो ए–क्सरे गर्न पालो पाउने गरेका छन् । अस्पतालमा भोग्नुपर्ने झन्झट, अधिक भिडका कारण ज्यादै लामो प्रतिक्षापछि मात्र आउने पालोलगायतका समस्याले बिरामी र सर्वसाधारण आजित बनेका छन् ।
त्यही भएर सोमबार रेडियोलोजी विभागको सेवा लिन घण्टौं लाइनमा बस्दा पनि सेवा नपाउने भएपछि आजित भएका सेवाग्राहीले सोमबार आन्दोलनमा उत्रिन बाध्य भए । उपचारका लागि आएका मो. मोहमदले आइतबारदेखि अल्ट्रासाउन्ड गराउन लाइनमा बस्दाबस्दै सोमबार पनि पालो नआउने भएपछि आन्दोलनमा उत्रिन बाध्य भएको सुनाए । दैनिक २ सय देखि २ सय ५० जना बिरामी रेडियोलोजी सेवा लिन आउने गरेको अस्पतालको तथ्यांक छ । तर, अस्पतालको रेडियोलोजी विभागमा एक जनामात्रै चिकित्सक रहेकाले ५० देखि ६० जनाको मात्रै जाँच गर्न भ्याउने भएकाले समस्या भएको हो ।
अस्पतालमा रेडियोलोजी विभागअन्तर्गत अल्ट्रासाउन्ड, सिटी स्क्यान र एक्स–रे सेवा उपलब्ध छन् । जसमा अस्पतालका दुई जना चिकित्सकको दरबन्दी भएपनि पाँच वर्षदेखि रिक्त रहनु र विकास समितिले करारमा नियुक्त गरेको दुई जना र दरबन्दीका एक जना गरी तीन जना रेडियोलोजिष्टले राजिनामा दिएको कारण अस्पतालको सेवा प्रभावित बनेको छ । अहिले रिक्त रहेको दरबन्दीमा मन्त्रालयबाट चिकित्सक ल्याउन अस्पतालका मेसु र विकास समितिका पदाधिकारीहरूले चासो देखाएका छैनन् । जसले गर्दा बिरामीले एक दिनपछि पालो पाउनुपर्ने अवस्था रहेको छ ।
अस्पतालमा अहिले एकजना मात्र करारका रेडियोलोजिस्ट छन् । अस्पतालमा दुई जना रेडियोलोजिस्टको दरबन्दीअनुसार डा. ओमबिजु पन्त र डा पुष्कर देव रहेका थिए । डा. पन्त विभागीय कारवाहीमा परेका छन् भने भएका डा. देवले गत आइतबारदेखि लागू हुने गरी राजिनामा दिएका छन् ।
अस्पतालको विकास समितिले तीन जना रेडियोलोजिस्ट करारमा नियुक्त गरेको थियो । नियुक्त गरिएको डा. अंशु श्रेष्ठ, डा. सितेश कोइराला र डा. राजा सुवाल थिए । उनीहरूमध्ये डा. श्रेष्ठ र डा. कोइरालाले राजिनामा दिएका छन् । केही दिन यतादेखि अस्पतालमा डा. राजा सुवालले मात्र रेडियोलोजिस्ट विभाग सम्हालिरहेका छन् । सोमबार अस्पतालमा आन्दोलन भएपछि राजिनामा दिएकी डा. श्रेष्ठलाई अस्पताल प्रशासनले बिहीबारसम्मको लागि काम गरिदिन आग्रह गरेको छ । त्यसैले बुधबारसम्म ६० देखि ७० जनाको परीक्षण हुँदै आएको अस्पतालको अभिलेखमा देखिन्छ । बिहीबारदेखि डा. श्रेष्ठ आउन छोडिन भने यो संख्या घटने अस्पतालले जनाएको छ ।
दरबन्दीअनुसार चिकित्सक नभएकाले सेवा प्रभावित हुँदै आएको कोशी अस्पतालका निमित्त मेसु डा. लक्ष्मीनारायण यादवले बताए । ३ सय ५० शैय्याको अस्पतालमा अहिले दैनिक १ हजारदेखि १२ सयसम्म बिरामी आउने गरेका छन् । डा. यादवले नवौं तहका दुई जना रेडियोलोजिस्टको दरबन्दी रिक्त रहेकाले सेवा सञ्चालनमा समस्या भएको बताए । ‘दरबन्दीअनुसारको चिकित्सक नभएपछि सेवा प्रभावित हुनु स्वाभाविक हो,’ उनले भने, ‘स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय र स्वास्थ्य सेवा विभागमा पटक–पटक लिखित र मौखिक रूपमा चिकित्सक पठाइदिन आग्रह गर्दासमेत ५ वर्षदेखि दरबन्दी रिक्त छ ।’
विभाग र मन्त्रालयले दरबन्दीअनुसारको चिकित्सक नपठाएपछि अस्पताल विकास समितिबाट रेडियोलोजिस्ट नियुक्त गरेर सेवा सञ्चालन हुँदै आएको थियो । तर, ३ जनाले राजीनामा दिइसकेका कारण समस्या भएको डा. यादवले बताए । दरबन्दीअनुसारको चिकित्सक नआएसम्म समस्या जस्ताको त्यस्तै रहने उनले बताए ।
डाक्टर खोज्दै मेसु काठमाडौंमा
रेडियोलोजी विभागका तीन जना चिकित्सकले राजिनामा दिएपछि अस्पतालमा मेसु डा. चुमनलाल दास डाक्टर खोज्दैं काठमाडौं पुगेका छन् । उनी अस्पतालको कामले स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय गएका बताइएको छ ।
‘रेडियोलोजी विभागमा रिक्त रहेको चिकित्सक पदपूर्तिको माग राख्दै मन्त्रालय आएको छु,’ मेसु डा. दासले भने, ‘चिकित्सक नहुँदाको सम्पूर्ण समस्या स्वास्थ्य मन्त्रालयमा जानकारी गराएको छु । रिक्त रहेको रेडियोलोजी विभागमा चिकित्सक नपठाए बिरामीले सास्ती पाउने विषय जानकारी गराए । कतैबाट भएपनि एक जना रेडियोलोजिस्ट कोशीमा पठाइदिन आग्रह गरेको छु ।’
