महिलामा हुने ‘मासिक चक्र’ प्रकृयालाई एक सामान्य प्राकृतिक नियमको रुपमा लिइन्छ । सक्षम प्रजननको एक आधार समेत रहेको यस प्रकृया महिलामा सामान्यतयाः प्रत्येक २८–३० दिनमा दोहोरिन्छ । महिनावारी प्रकृया सामान्य भएता पनि यस समयमा देखिने शारीरिक एवम् मानसिक समस्याका कारण अधिकांशको निम्ति भने यो एकदमै असहज र असह्य प्रकृया पनि हो ।
महिनावारीको दौरानमा महिलामा देखिने शारीरिक एवम् मानसिक समस्या व्यक्तिपिच्छे फरक–फरक हुने गर्छ । कोहिमा यो पेट दुख्ने, पेटमा ग्याँस भरिने, भोकमा गडबढि हुने, थकानको महशुस हुने, टाउको दुख्ने र निन्द्रा नलाग्नेजस्ता शारीरिक समस्यामा रुपमा देखिन्छ । यस्तै कतिपयमा भने, महिनावारी अथवा यो हुनुपूर्व ‘मुड स्वीङ’ हुने तथा अन्य किसिमका मानसिक लक्षणहरु देखापर्ने हुन्छ । प्रायजसोः यस्ता समस्या महिलामा मध्यम रुपमा देखिन्छ । तर, यहि समस्याले गम्भीर रुप लिएको खण्डमा भने यसले व्यक्तिको दैनिकी एवम् उनको सम्बन्धमा नकरात्मक असर पार्ने सम्भावना उच्च रहन्छ । यसरी दैनिकी तथा भावनात्मक सम्बन्धमा नै असर पु¥याउने मुड स्विङको समस्या
महिनावारीमा किन देखिन्छ त?
कारणः
महिनावारी एवम् यसपूर्व देखिने मुड स्वीङको समस्या सबै महिलामा समान रुपमा देखिदैन । ‘एमजिएच सेन्टर फर वुमेन्स मेन्टल हेल्थ’ का अनुसार, मासिक चक्रमा हुने हार्मोन परिवर्तनका कारण यस समयमा महिलाहरु अति संवेदनशिल(हाई–सेन्सेटिभ) हुन्छन् । यसै कारण महिलामा मुड स्विङको समस्या देखिन्छ । यद्यपि गम्भीर मुड स्विङ प्रकृयाले भने व्यक्तिको अन्य स्वास्थ्य स्थिति तर्फ समेत संकेत गरेको हुन्छ ।
यो कत्तिसम्म सामान्य हो त?
महिनावारी हुनुपूर्व महिलामा देखिने मुड स्विङ एवम् अन्य लक्षणलाई एकदमै सामान्य एवम् साझा लक्षणको रुपमा लिइन्छ । महिनावारी हुनुपूर्व कम्तिमा ९० प्रतिशत युवतीमा यसका शारीरिक एवम् मानसिक लक्षण देखिने कुरा यससम्बन्धि गरिएको तथ्यांकमा उल्लेख गरिएको छ । तर, मुड स्वीङकै कारण यदि महिलामा अनावश्यक रुपमा चिन्ता वा तनाव बढ्न थालेमा भने त्यस्ता व्यक्तिले तुरुन्त सम्बन्धित चिकित्सकको परामर्श लिनु उचित रहन्छ । यद्यपि शिशुलाई जन्म दिइसकेका महिलामा भने यो गम्भीर लक्षणको रुपमा रुपमा देखिदैन ।
समाधानका उपायहरु :
महिलामा देखिने यस्ता मानसिक परिवर्तनका समस्याबाट छुटकारा पाउने थुप्रै सम्भावित विकल्पहरु रहेका छन् । जुन निम्नानुसार, रहेका छन्ः
- सन्तुलित आहारको सेवन,
- नियमित व्यायाम गर्ने,
- तनावलाई कम गर्ने,
- आयुर्वेद पूरकको पनि सेवन गर्ने,
- क्याल्सियमयुक्त खानाको सेवन गर्ने,
-एजेन्सी ।
