डा. सुवासचन्द्र यादवको सल्लाहः किन हुन्छ ऐंठन? कसरी बच्ने यसबाट

हामी निन्द्रामा रहँदा कुनै–कुनै बेला आफ्नो शरीरमा केही वस्तुले थिचेको जस्तो अथवा गह्रौ वस्तु हाम्रो शरीरमाथि भएको जस्तो भान हुन्छ । नेपाली समाजमा ऐंठन भनिने यस समस्यालाई चिकित्सा क्षेत्रमा ‘स्लिपिङ प्यारालाइसिस’ भनिन्छ । ‘स्लिपिङ प्यारालाइसिस’ अर्थात् सुतेको समयमा हुने प्यारालाइसिस । यस समयमा हामीलाई हरेक कुरा याद रहेतापनि शरीरलाई यताउता चलाउन भने सक्दैनौ ।

अर्काे शब्दमा भन्ने हो भने ‘स्लिपिङ प्यारालाइसिस’ भन्नाले व्यक्ति बौद्धिक रुपमा सक्रिय हुँदाहुँदै पनि व्यक्ति एक ठाउँबाट अन्य ठाउँमा चल्न वा सर्न नसक्ने अवस्थालाई जनाउँछ । यस्ता समस्या व्यक्ति राम्ररी वा पूर्ण रुपमा निदाउन नसकेको अवस्थामा देखा पर्छ । यस समयमा व्यक्ति केहि क्षणिक समयको निम्ति बोल्न पनि नसक्ने अवस्थाबाट गुज्रिनुका साथसाथै अधिकांशमा निस्सासिने समस्या पनि देखा पर्छ ।

ऐंठनका कारण

‘स्लिपिङ प्यारालाइसिस’ रोग विशेष नभएर व्यक्तिमा देखा पर्ने एक शारीरिक समस्या हो । यो व्यक्तिमा प्रायजसोः निन्द्राको गडबडी वा सुताइसँग सम्बन्धित विभिन्न कारणवस देखा पर्दछ । तर, केही थोरै व्यक्तिमा भने यो मानसिक स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित रहेकाले पनि देखा पर्ने गरेको पाइन्छ । यसबाहेक यस समस्या देखा पर्ने कारणलाई निम्नअनुसार प्रस्तुत गर्न सकिन्छः

• पर्याप्त निन्द्राको कमी
• सुत्ने समयतालिकाको फरक
• मानसिक अवस्था (चिन्ता वा तनावयुक्त अवस्था)
• उत्तानो परेर सुत्नु
• सुतेको समयमा खुट्टा बाउँडिनु
• डरलाग्दो सपना
• विभिन्न औषधिको प्रयोग
• दुर्व्यसनी

उपचार तथा बच्ने उपाय

स्लिपिङ प्यारालाइसिस कुनै–कुनै समयमा व्यक्तिमा देखा पर्ने शारीरिक समस्या हो । व्यक्तिमा यो समस्या क्षणिक रुपमा मात्रै देखिने भएकोले यसले स्वास्थ्यमा खासै ठूलो प्रभाव पार्दैन । तर, कुनै पनि व्यक्ति यस्तो समस्याबाट आजित छ भने सो व्यक्तिले आफू सुत्ने समय तालिकालाई नियमित रुपमा अवलम्बन गर्न जरुरी देखिन्छ । यसका साथै व्यक्तिले सुतेको समयमा व्यक्तिमा यस्ता समस्या देखा परे आफ्नो सुताइको आशन परिवर्तन गरेर सुत्नुपर्छ ।

राम्ररी निन्द्रा नपुगेको कारण पनि व्यक्तिमा यस्ता समस्या देखापर्छ । सुत्ने समयमा निन्द्रा भंग गर्ने कुनै बाहिरी अवरोधहरु छन् भने त्यसले पनि निन्द्रालाई डिस्टर्ब गर्छ । त्यसैले हामीले हाम्रो सुत्ने ओछ्यान वरपर त्यस्ता केही अवरोधहरु छन्, कि छैनन् भन्ने विषयमा ध्यान पु¥याउनु जरुरी देखिन्छ ।

तर, कतिपय व्यक्तिमा यो मानसिक समस्याको कारण पनि देखा पर्ने भएकोले यसले झन् जोखिम निम्याउन सक्ने डर हुन्छ । त्यस्तो अवस्थामा भने एक पटक सम्बन्धित चिकित्सकलाई देखाउनु उचित रहन्छ ।

प्रस्तुतीः सृजना मगर